Werkcollege 

Vraag 1 Beantwoord de volgende vragen en betrek hierbij Awb-tijdperk en de bijdrage van Molendijk en Ortlep die voor deze week staat voorgeschreven.  

a. Wat houdt de zogenoemde ‘dubbele bevoegdheidsgrondslag’ in? 

Dit is hun visie op het legaliteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel moet de bevoegdheid zelf maken (materiële bevoegdheid) en deze bevoegdheid moet aan een orgaan worden toegewezen. Het EU-recht schept wel de materiële bevoegdheid maar geeft dit slechts aan een lidstaat en niet een concreet orgaan. Molendijk en Ortlep vinden dus dat in het nationale recht deze bevoegdheid aan een orgaan wordt toegekend 

 b. Waarom zijn Molendijk & Ortlep van mening dat ‘halve legaliteit’ problematisch is?  

Het Eu-recht geeft wel de materiële bevoegdheid, maar het nationale recht geeft niet aan, aan welk orgaan. Het is dus maar voor de helft geregeld. 

Dit is problematisch, want als dit niet wordt toegekend dat een orgaan dit zelf aan zichzelf toekend. Dit zorgt voor een probleem in de attributiefunctie: rechtsonzekerheid en je wilt dit door een democratisch gekozen wetgever laten bepalen, zodat dit wordt gekozen door de burger. Ook de beschermingsfunctie: de randvoorwaarden ontbreken over hoe de bevoegdheid moet worden toegepast en beschermt de burger doordat een wettelijke grondslag is vereist voor bevoegdheidsuitoefening. 

Vraag 2 De uitspraak ABRVS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1930 (Inbeslagname Orchideeën) gaat over de doorwerking van Unierecht. Eén van de vragen die in de uitspraak wordt opgeworpen betreft de vraag of de staatssecretaris bevoegd was tot de inbeslagnames. In ABRVS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1930 (Inbeslagname Orchideeën) overweegt de Afdeling in r.o. 4.2: “In artikel 16, vierde lid, van de Basisverordening is uitdrukkelijk bepaald dat indien een levend specimen van een soort genoemd in bijlage B of C op een bepaalde plaats wordt binnengebracht zonder passende geldige vergunning of certificaat, het specimen in beslag moet worden genomen en het verbeurd kan worden verklaard. De Afdeling stelt gelet hierop vast dat op grond van artikel 16, vierde lid, van de Basisverordening een verplichting bestaat voor zover die bepaling ziet op het in beslag nemen van een levend specimen dat zonder de daartoe vereiste invoervergunning binnen de Europese Unie is gebracht. Het bepaalde in artikel 16, vierde lid, van de Basisverordening schept die verplichting, zonder dat een bevoegdheidsattributie door het nationale recht noodzakelijk is. Het voorgaande betekent dat de besluiten van 10 en 15 februari 2012, 6 april 2012 en 15 juni 2012 tot toepassing van bestuursdwang hun rechtsgrondslag rechtstreeks in artikel 16, vierde lid, van de Basisverordening vinden.”  

a. Bent u van mening dat in deze zaak aan het vereiste van de dubbele bevoegdheidsgrondslag is voldaan?  

Nee, want de bevoegdheid is nergens in het nationale recht aan de staatssecretaris gegeven. 

b. Hoe dient de aangehaalde rechtsoverweging 4.2 van de Afdeling te worden beoordeeld in het licht van de noodzaak van een dubbele bevoegdheidsgrondslag zoals bepleit door Molendijk en Ortlep in JBPlus 2017/4?  

Niet wenselijk, want beide moet gebeuren (bevoegdheid gecreëerd door EU-recht en dit moet worden toegewezen in het nationaal recht) 

Vraag 3 In het kader van de uitvoering van Unierecht moeten lidstaten vervolgens – voor zover in het Unierecht geen uitvoeringsregels zijn gegeven – hun nationale recht toepassen. In deze uitspraak betekent dit dat de staatsecretaris gebruik maakt van het instrument van de last onder bestuursdwang en dat in het kader van de normering van handhavingsbevoegdheden ook het vertrouwensbeginsel geldt. Lees in dit verband ook uit AB Klassiek de annotatie BUG Alutechnik.  

a. Wat is het verschil tussen het Nederlandse en het Unierechtelijke vertrouwensbeginsel?  

Twee verschillen: 

1. Het EU-recht is strenger als het gaat om gerechtvaardigd vertrouwen. Je hoort op de hoogte te zijn van de regels van jouw situatie omdat je een deelnemer bent van het EU-rechtsverkeer 

2. Contra-legem --> de wet schuif je opzij, omdat de belangen van de burger zwaarder wegen bij het Nederlandse rechts, mits niet tegen de wet, derden of algemene belangen is. Dit is niet mogelijk bij EU-recht. Dus ook al is gerechtvaardigd vertrouwen kan niet leiden tot alsnog verlening van een subsidie bijvoorbeeld 

b. In hoeverre is bij de terugvordering van Europese subsidies en staatssteun nog ruimte voor het Nederlandse vertrouwensbeginsel?  

Er is geen ruimte voor het Nederlandse vertrouwensbeginsel 

c. In de uitspraak Inbeslagname Orchideeën overweegt de Afdeling dat het beroep op het vertrouwensbeginsel niet slaagt. ‘Het vertrouwensbeginsel kan niet tegen een duidelijke Unierechtelijke bepaling worden tegengeworpen’, aldus de Afdeling. Leg uit waarom deze overweging opvallend is in het licht van de Agroferm-lijn van het Hof van Justitie (zie het arrest HvJ EU 20 juni 2013, zaak C-568/11, ECLI:EU:C:2013:407, Agroferm).  

Orchideeën zijn geen geld, maar op bestuursdwang. Agroferm-lijn ging om financiën. De strenge lijn van het vertrouwensbeginsel werd opeens overgezet naar een ander rechtsgebied 

Vraag 4 In het arrest Van der Weerd (niet voorgeschreven) overwoog het Hof van Justitie van de Europese Unie: “Blijkens vaste rechtspraak is het bij het ontbreken van een desbetreffende gemeenschapsregeling een aangelegenheid van de interne rechtsorde van elke lidstaat om de bevoegde rechter aan te wijzen en de procesregels te geven voor de rechtsvorderingen die ertoe strekken de rechten te beschermen die de justitiabelen aan het gemeenschapsrecht ontlenen.”  

a. Hoe wordt bovengenoemd uitgangspunt van het Unierecht genoemd?  

Procedurele autonomie --> EU recht moet uitgevoerd worden, hiervoor mag het nationale recht worden gebruikt 

b. Welke twee Unierechtelijke beginselen begrenzen de hierboven beschreven vrijheid van de lidstaten? 

Effectiviteit (nationale procedure moet wel mogelijk zijn) en gelijkwaardigheid (procedure mag niet strenger zijn dan in vergelijkbare situaties in puur nationale recht