In de inleiding komen een aantal doeleinden van (gevangenis)straf naar voren: het herstel van de rechtsorde door vergelding, bevestiging van de bestaande normen, het vergroten van het algemeen welzijn, preventie en verminderen criminaliteit. Algemene preventieve werking houdt in dat door het bestaan van straffen alle personen, ook die geen delicten hebben gepleegd, afzien van crimineel gedrag. Daders kunnen na een straf dan ook afzien van nieuw crimineel gedrag. Ook resocialisatie speelt hierin een rol. Door resocialisatie, het aanbieden van beleiding, training en scholing aan gedetineerden, kan de terugkeer in de samenleving bevorderen en de herhaling van crimineel gedrag voorkomen. Het doel van dit artikel is een overzicht te geven van hoe het nu staat in Nederland met de onbedoelde gevolgen van detentie. Het artikel richt zich op de volgende levensomstandigheden: psychische en lichamelijke gezondheid, sociaaleconomische positie, het welzijn van de partners en de ouders en het welzijn van de kinderen. Deze levensomstandigheden worden als belangrijk gezien voor een succesvolle re-integratie en verminderen van crimineel gedrag.

Psychische en lichamelijke gezondheid

Tijdens detentie worden grote prevalenties voor psychische problemen gevonden. Gedetineerden hebben meer kans op alcohol- en/of drugsverslaving, psychotische problemen, depressie, angststoornissen en persoonlijkheidsstoornissen. Ex-gedetineerden hebben een hoger risico op overlijden. In de eerste weken na ontslag is deze het grootst, belangrijke doodsoorzaken zijn een overdosis, hart- en vaatziekten en suïcide. Suïcide is ook tijdens detentie een probleem, vooral de eerste weken van detentie zijn risicovol.

Arbeidssituatie, woonsituatie en financiële problemen (sociaal economische status)

Exgedetineerden verkeren vaak in een slechte werk- en inkomensituatie. Ze zijn vaak werkloos en hebben minder toegang tot stabiele en goedbetaalde banen met een vaste aanstelling.

Levenskansen van partners van gedetineerden

Detentie kan grote gevolgen hebben op een partner. Een verslechterde financiële situatie, verslechterde sociale contacten, relatieproblemen, gedwongen verhuizingen, psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen en extra zorg vanwege de opvoeding van de kinderen zijn problemen die vrouwen van gedetineerden rapporteren. Het kan ook positieve gevolgen hebben. Een aantal vrouwen was zelfstandiger geworden, blij dat hun partner in de gevangenis zat omdat het dan thuis rustiger was of de relatie was verbeterd.

Levenskansen van kinderen van gedetineerden

Kinderen kunnen een diversiteit aan problemen ontwikkelen, zoals agressiviteit, gedragsproblemen, depressie, angst, slaapproblemen, eetproblemen, verminderde schoolprestaties en delinquent gedrag. Kinderen kunnen ook gestigmatiseerd en gepest worden.