Bepro van 6 februari 2015 (ECLI:NL:HR:2015:251)

Feiten

Eiser tot cassatie is (mede)vennoot van de vof VDV Totaalbouw. Bepro (verweerster in cassatie) heeft bij de Rechtbank het faillissement aangevraagd van onder meer VDV Totaalbouw en haar (mede)vennoot (eiser).

Eiser heeft echter de toepassing van de schuldsaneringsregeling verzocht (wsnp-verzoek).

Tijdens de mondelinge behandeling trok hij zijn eerste wsnp verzoek in, omdat de vereiste stukken ontbraken. Ook het tweede verzoek was onvoldoende met stukken onderbouwd.

Tot een beslissing op dit verzoek is het niet gekomen, omdat inmiddels het faillissement van de vof werd uitgesproken, waarbij de eiser naast VDV ook failliet is verklaard. Eiser heeft toen hoger beroep ingesteld. Het hof oordeelde dat de rechtbank gelet op art. 3a Fw nog geen beslissing over het verzoek tot faillietverklaring van eiser had mogen nemen. Volgens het hof was het tweede wsnp-verzoek van eiser op dat moment namelijk nog aanhangig. Het hof oordeelde anderzijds dat het vonnis tot faillietverklaring van VDV onherroepelijk was geworden, en dat het faillissement van VDV meebrengt dat ook eiser in staat van faillissement verkeert. Het hof heeft het vonnis van de rechtbank bekrachtigd.

In cassatie moet dan worden gekeken naar het oordeel over art. 3a Fw en de gevolgen die het faillissement van een vof heeft voor de vennoten daarvan. Ook moet worden gekeken of het oordeel van de rechtbank onjuist is, dat de schuldsaneringsregeling wel op een vennoot van toepassing verklaard kan worden (en gehandhaafd kan worden) als de schuldsanering van toepassing wordt verklaard voordat het faillissement van de vof wordt uitgesproken, maar de schuldsaneringsregeling niet op een vennoot van toepassing verklaard kan worden nadat het faillissement van de vof is uitgesproken.

Hoge Raad

Er is geen duidelijke regeling over de verhouding tussen het faillissement van een vof en de toelating van een of meer vennoten van die vof tot de schuldsanering. Sinds 1927 is vaste rechtspraak dat het faillissement van een vof ook het faillissement van elk van de vennoten van die vof meebrengt. Het is echter niet noodzakelijk dat het faillissement van de vennoten steeds en zonder meer intreedt als een gevolg van het faillissement van de vof.

Zo kan een vennoot, in tegenstelling tot de vof zelf, voldoende (privé)vermogen hebben om zowel de schuldeisers van de vof als zijn privéschuldeisers te voldoen. Ook als hij bepaalde vorderingen niet voldoet, wil dat niet meteen zeggen dat hij heeft opgehouden te betalen. Ook is het mogelijk dat een vennoot een hem persoonlijk toekomend verweermiddel (bijv. een tegenvordering) kan aanvoeren tegen de vordering van de aanvrager van het faillissement of van andere schuldeisers.

Ook de invoering van de schuldsaneringsregeling voor natuurlijke personen in 1998 heeft tot gevolg dat de zojuist bedoelde regel niet langer op zijn plaats is. Dat brengt mee dat vennoten (natuurlijke personen) die een wsnp-verzoek hebben ingediend, niet zonder meer failliet verklaard moeten worden indien het faillissement van de vof wordt uitgesproken.

De Hoge Raad oordeelt nu dus dat het faillissement van de vof niet steeds en noodzakelijkerwijs ook het faillissement van de vennoten meebrengt.

De Hoge Raad verwijst ook naar de EU-Insolvetieverordening, waarin besloten ligt dat de rechter ten aanzien van elke schuldenaar afzonderlijk de bevoegdheid tot het openen van een insolventieprocedure moet beoordelen. Ook geeft de Hoge Raad nog aan dat het op gespannen voet staat ten opzichte van art. 6 EVRM om een vennoot in privé failliet te verklaren, zonder dat dit ook ten aanzien van hem afzonderlijk is verzocht en zonder dat is onderzocht of hij ook in privé verkeert in de toestand dat hij heeft opgehouden te betalen.

Kern: het faillissement van een vof heeft niet steeds en noodzakelijkerwijs het faillissement van de vennoten tot gevolg. Vennoten (natuurlijke personen) die een verzoek hebben ingediend om toegelaten te worden tot de wettelijke schuldsaneringsregeling moeten dus niet zonder meer failliet verklaard worden als het faillissement van de vof wordt uitgesproken.