Dit oefententamen is gebaseerd op het oude curriculum en omvat het gedeelte Burgerlijk Procesrecht. Inhoudelijk is het oefententamen een prima voorbereiding op het vak Burgerlijk- en Bestuursprocesrecht.

Vragen

Vraag 1

Harry Prins huurt sinds 1 oktober 2001 een woning aan de Julianalaan in Utrecht van de Woningbouwvereniging Talsma aldaar. Harry krijgt een leuke vriendin en na verloop van tijd wil hij met haar gaan samenwonen in Den Bosch. Kennelijk is hij nog niet zeker van zijn zaak en wil hij de huur van de woning in Utrecht nog niet opzeggen. Daarom laat hij met ingang van 1 maart 2008 zijn nichtje Michelle deze huurwoning bewonen. Michelle betaalt zelf het door haar gebruikte gas, water en licht rechtstreeks aan het energiebedrijf. Na een half jaar gaat de verkering van Harry uit en wil hij terug in de huurwoning. Michelle heeft echter haar studentenkamer opgezegd en weigert de woning te verlaten. Harry moet daarom een veel duurdere woning huren nu hij niet in de huurwoning aan de Julianalaan terecht kan.

Harry vordert ontruiming door Michelle en betaling van zijn extra huurkosten van in totaal € 6.000. Hij stelt daartoe dat hij met Michelle een huurovereenkomst heeft gesloten voor bepaalde tijd, te weten van 1 maart 2008 tot 1 september 2008, en dat Michelle ten onrechte de woning niet tijdig heeft verlaten. Tevens vordert hij de wettelijke rente over dit bedrag alsmede veroordeling van Michelle in de kosten van de procedure. Het verweer van Michelle luidt dat er sprake is van een huurovereenkomst voor onbepaalde tijd en dat Harry daarom niet bevoegd is deze overeenkomst te beëindigen.

a. Welke rechter is absoluut en relatief bevoegd om van de procedure kennis te nemen?

b. Het verweer van Michelle luidt dat er geen sprake is van een huurovereenkomst voor bepaalde tijd, maar van een huurovereenkomst voor onbepaalde tijd. Indien partijen hebben aangeboden bewijs te leveren, aan welke partij zal de rechter de bewijsopdracht geven?

c. Staat tegen de beslissing omtrent de bewijslastverdeling een rechtsmiddel open?

d. Omdat Harry op korte termijn naar zijn woning wil terugkeren, vordert hij in kort geding dat Michelle met onmiddellijke ingang de woning moet verlaten op straffe van een dwangsom van € 100,- per dag. Kan de rechter Michelle een dwangsom opleggen?

Stel dat de vordering van Harry in kort geding is toegewezen.

e. Kan Michelle tegen het kortgedingvonnis een rechtsmiddel instellen? Zo ja, binnen welke tijd moet zij dat doen?

f. Stel dat Michelle in de bodemprocedure onder a. in het gelijk wordt gesteld; heeft dat vonnis invloed op de eventueel verbeurde dwangsommen?

g. Stel: Michelle heeft de woning inmiddels verlaten, maar in de haast heeft zij twee haar in eigendom toebehorende schilderijen laten hangen. Harry weigert deze terug te geven zolang zij niet het hem verschuldigde bedrag heeft betaald. Welke procesrechtelijke acties kan Michelle het beste ondernemen om Harry tot afgifte van haar schilderijen te dwingen? Ga er daarbij vanuit dat in de bodemprocedure (zie vraag a) alsnog verweer moet worden gevoerd en dat Harry heeft gezegd dat als Michelle niet snel betaalt, hij de schilderijen via EBAY zal verkopen. Geef aan op welk moment en met welke gedingstuk(ken) deze acties dienen plaats te vinden.

Vraag 2

Behoort onderstaand verzoek tot wraking te worden toegewezen?

Verzoek van de kerkelijke rechtspersoon

NEDERLANDSE HERVORMDE GEMEENTE IN HERSTELD VERBAND, gevestigd te Nieuwegein, verzoekster, vertegenwoordigd door mr. P. Baijense, administrerend kerkvoogd, tot wraking ex artikel 36 Rv van [gewraakte rechter] in diens hoedanigheid van voorzieningenrechter in het kort geding (hierna: het kort geding) van de Hervormde Gemeente Nieuwegein en de Diaconie van de Hervormde Gemeente Nieuwegein tegen de Nederlandse Hervormde Gemeente in hersteld verband te Nieuwegein (zaak- /rolnummer: 136844 / KG ZA 06-85).

Het kort geding

Het geschil in het kort geding vloeit voort uit het feit dat de eisers in het kort geding, behoren tot de Protestantse Kerk in Nederland (de PKN) en dat de leden van de gedaagde partij in het kort geding, thans verzoekster, er voor hebben gekozen om buiten de PKN te blijven.

Het verzoek

Verzoekster vreest dat [gewraakte rechter] als rechter in het kort geding niet onpartijdig zal zijn. Verzoekster voert daar het navolgende voor aan.

a. [gewraakte rechter] is lid van de PKN.

b. [gewraakte rechter] is lid geweest van de Provinciale Commissie voor bezwaren en geschillen der Nederlandse Hervormde Kerk in Utrecht, welke kerk (de Nederlandse Hervormde Kerk) is opgegaan in de PKN.

c. [gewraakte rechter] heeft als voorzieningenrechter in drie eerdere procedures met dezelfde kwesties als in het kort geding, welke kwesties voortkomen uit het feit dat de eisende partijen behoren tot de PKN en de gedaagde partijen niet, uitspraak gedaan ten gunste van de eisende partijen.

d. [gewraakte rechter] heeft blijkbaar goedgevonden dat hij door de griffie van de rechtbank

Vraag 3

Leg de navolgende begrippen uit.

a. Uitvoerbaar bij voorraadverklaring

b. Gezag van gewijsde

c. Constitutief vonnis

d. Sprongcassatie

Antwoordindicatie

Vraag 1

a. Absoluut bevoegd is de sector kanton van de rechtbank (42 RO jo. 93 sub c), Het gaat in dit geval immers om een huurovereenkomst. Relatief bevoegd is uitsluitend de rechter binnen wiens rechtsgebied het gehuurde is gelegen (art. 103 Rv).

(CBP, paragraaf 3.5 e.v.)

b. Wie stelt bewijst. Dat is de hoofdregel van art. 150 Rv. Harry stelt sprake is van een huurovereenkomst voor bepaalde tijd en dat Michelle hem uit dien hoofde €6000 schadevergoeding is verschuldigd. Op hem zal derhalve in beginsel de bewijslast rusten.

(CBP, paragraaf 7.1.5)

c. Op grond van het eerste lid van art. 332 Rv staat tegen dit interlocutoir tussenvonnis hoger beroep open, zij het dat dit hoger beroep op grond van art. 337 lid 2 Rv in beginsel pas tegelijk met het eindvonnis kan worden ingesteld.

(CBP, paragraaf 10.3 e.v.)

d. Op grond van art. 611a Rv (lid 1) kan de rechter op vordering van Harry Michelle veroordelen tot betaling van een dwangsom indien zij door de rechter is veroordeeld tot het verlaten van de woning en daar geen gehoor aan geeft. De hoofdveroordeling betreft in casu niet de betaling van een geldsom, maar een doen (het verlaten van de woning).

(CBP paragraaf 14.1.8 e.v.)

e. Zij kan in hoger beroep bij het hof ex art. 332 Rv. De vordering is van onbepaalde waarde en er bestaan geen duidelijke aanwijzingen dat de vordering een waarde vertegenwoordigd van minder dan € 1750. In afwijking van de gewone appeltermijn van drie maanden geldt in kort geding de kortere termijn van vier weken (339 lid 2 Rv).

(CBP paragraaf 10.2.2)

f. Michelle is gehouden zich overeenkomstig de uitspraak van het kortgedingvonnis te gedragen. Als zij in de bodemprocedure in het gelijk wordt gesteld en dus alsnog komt vast te staan dat sprake is van een huurovereenkomst voor onbepaalde tijd, komt daarmee de rechtskracht van het vonnis in kort geding op dat moment (zonder terugwerkende kracht) te vervallen.

Daaraan voorafgaand dient Michelle het vonnis in kort geding echter wel degelijk op te volgen, op straffe van de vastgestelde dwangsommen. Eventueel door haar betaalde dwangsommen kan zij niet van Harry terugvorderen op grond van onverschuldigde betaling. Zie HR 16 november 1984, NJ 1985, 547 (Ciba-Geigy/Voorbraak) en HR 22 december 1989, NJ 1990, 434 (Kempkes/Samson)

(CBP paragraaf 12.10)

g. Michelle kan in reconventie afgifte van haar schilderijen vragen. De vordering in reconventie dient bij conclusie van antwoord te geschieden (137 Rv). Ook kan zij in kort geding de afgifte van de schilderijen vorderen. Deze procedure vangt aan met een dagvaarding.

Om te voorkomen dat Harry de schilderijen op korte termijn verkoopt, dient bovendien conservatoir beslag tot afgifte van de schilderijen worden gelegd (730 Rv). Voor dit beslag is verlof vereist van de voorzieningenrechter; het verzoek tot verlof wordt ingediend bij verzoekschrift (700 Rv lid 1). Het beslag wordt gelegd door middel van een deurwaardersexploit (734 jo. 702 jo 440 lid 1 Rv).

(CBP paragraaf 18.3 e.v.)

Vraag 2

Het verzoek tot wraking wordt toegewezen, indien de rechter niet als onpartijdig kan worden aangemerkt (6 EVRM + art. 36 e.v. RV). Ten aanzien van de (on)partijdigheid van de rechter is met name het arrest Hauschildt/Denemarken (EHRM 24 mei 1989, NJ 1990, 627) van belang. In dit arrest wordt onderscheid gemaakt tussen een subjectieve en een objectieve test. Bij de subjectieve test wordt verondersteld dat de rechter onpartijdig is. Verzoeker zal moeten bewijzen dat de rechter daadwerkelijk vooringenomen is. Het is niet aannemelijk dat verzoeker in dat bewijs zal slagen. Een enkel vermoeden van vooringenomenheid is bij deze test niet voldoende. Bij de objectieve test gaat het om omstandigheden die twijfel zouden kunnen wekken aan de onpartijdigheid van de rechter. De schijn van partijdigheid is bij deze test al voldoende om een rechter te wraken. Vervolgens vraagt u zich af of de rechter, gezien de afzonderlijke gronden, de objectieve toets zal kunnen doorstaan:

(CBP paragraaf 2.4 e.v.)

a. Den Tonkelaar is lid van de PKN.

U zou een lidmaatschap van dit kerkgenootschap kunnen vergelijken met een lidmaatschap van een politieke partij en onderscheid kunnen maken tussen een actief en een passief lidmaatschap.

b. Den Tonkelaar is in het verleden lid geweest van een geschillencommissie van een van de kerken die sinds de fusie is opgegaan in de PKN.

U kunt ingaan op de toelaatbaarheid van dergelijke nevenfuncties (bijv. op de vraag of het uitoefenen van een typisch juridische nevenfunctie zijn lidmaatschap tot een actief lidmaatschap heeft gemaakt).(zie casus)

c. Den Tonkelaar heeft in vergelijkbare zaken al drie keer ten gunste van de PKN uitspraak gedaan.Voor de hand ligt dat u een afweging maakt tussen efficiëntie (de inzet van een rechter die reeds kennis van zaken heeft opgedaan in vergelijkbare zaken) en het gevaar van oogkleppen (het niet meer in voldoende mate ontvankelijk zijn voor argumenten die het eerder ingenomen standpunt ondergraven).

(CBP, paragraaf 2.6)

d. Den Tonkelaar wist dat de raadsman van de wederpartij van verzoeker specifiek om hem had gevraagd en dat heeft hem er niet van weerhouden om deze zaak aan te nemen.

Met name bij deze grond lijkt de objectieve test tot partijdigheid te leiden. Den Tonkelaar heeft hier in ieder geval de schijn van partijdigheid gewekt.

(CBP, paragraaf 2.6)

Vraag 3

a. Zie art. 233 Rv: een rechter die een vonnis uitvoer bij voorraad verklaart, voorkomt de schorsende werking als gevolg van het instellen van een gewoon rechtsmiddel (zie voor deze schorsende werking de artt. 145, 350lid 1 en 404 Rv). Het vonnis kan in dat geval toch ten uitvoer worden gelegd.

(CBP, paragraaf 5.9)

b. Gezag van gewijsde is de bindende kracht in een ander geding van een vonnis dat in kracht van gewijsde is gegaan (art. 236 Rv).

(CBP, paragraaf 7.5.5)

c. In een constitutief vonnis wijzigt de rechter de materiële rechtsverhouding tussen partijen.

(CBP, paragraaf 9.2)

d. Sprongcassatie betreft een vonnis in eerste aanleg (op tegenspraak gewezen), waarbij partijen zijn overeengekomen om het hoger beroep over te slaan (398 sub 2 Rv.)

NB. Aangezien deze term niet in Stein/Rueb voor blijkt te komen, is besloten om voor de drie voorafgaande deelvragen een punt meer te geven. Mocht u toch het juiste antwoord hebben gegeven, dan krijgt u voor deze vraag gewoon het weergegeven aantal punten. Vraag 4 levert dus maximaal 18 punten op.

(CBP, paragraaf 10.4 e.v.)