Het is over het algemeen geaccepteerd dat tijdens de Jaren 1990 de georganiseerde mensensmokkel enorm is toegenomen in Europa. Verschillende krantenartikelen, televisiedocumentaires, politierapporten etc. hebben als onderwerp de harde realiteit van de mensensmokkel. In toenemende mate wordt mensensmokkel aan georganiseerde misdaad gelinkt. Hierdoor is het een bedreiging voor de soevereiniteit en de interne veiligheid van landen. En zorgt het voor uitbuiting van mensen die zich in hulpeloze situaties bevinden. Hierdoor staat de strijd tegen illegale migratie, mensen smokkel en handel hoog op de agenda voor de wetshandhaving, zowel in Europa als daarbuiten.

Dit artikel benadert mensensmokkel vanuit een nieuw perspectief. Dit artikel is namelijk geschreven op basis van 46 diepte interviews met ‘ gesmokkelde migranten’. Maar ook op een groot aantal andere bronnen. Het fenomeen mensensmokkel wordt geconceptualiseerd als een transnationale diensten industrie dat structureel anders is van ander transnationale illegale activiteiten waar mensensmokkel vaak mee wordt geassocieerd. Zoals mensenhandel en het smokkelen van goederen (zoals wapens of drugs)

Wanneer men kijkt naar de structuur en de dynamiek van mensensmokkel is het belangrijk dat er een goede definitie bestaat van het te onderzoeken onderwerp. De definitie van mensensmokkel en handel, toegepast door de VN conventie tegen Transnationale georganiseerde misdaad biedt een goed begin punt.

Smuggling of Migrants shall mean the procurement, in order to obtain, directly or indirectly, a financial or other material benefit, of the illegal entry of a person into a State Party of which the person is not a national or permanent resident.

Voor mensenhandel geeft de VN de volgende definitie.

Trafficking in Persons shall mean the recruitment, transportation. Transfer, harboring or receipt of persons, by the means of the threat or the use of force or other forms of coercion, of abduction. Of fraud, of deception, of the abuse of power or a position of vulnerability or of the giving or receiving of payments or benefits to achieve the consent of person having control over another person, for the purpose of exploitation. Exploitation shall include, at a minimum, the exploitation of the prostitution of others or other forms of sexual exploitation, forced labor or services, slavery or practices similar to slavery, servitude or the removal of organs.

Volgens deze definities zijn mensensmokkel en mensenhandel substantieel verschillend. Mensensmokkel betekend het helpen van mensen met het illegaal oversteken van de grens en illegale toegang verschaffen tot een land. Daarom heeft het altijd een transnationaal element. Dit geldt niet altijd voor mensenhandel, waarbij het kernelement uitbuiting is. Hierbij hoeven er niet per se grenzen overgestoken te worden. Als er wel grenzen over worden gegaan kan dit zowel op illegale wijze als op legale wijze.

Door de afwezigheid van uitbuiting bevinden gesmokkelde migranten zich niet in dezelfde situatie als de slachtoffers van mensenhandel. Dit heeft wettelijke en praktische gevolgen voor de aanpak van welke groep door de wethandhaving. Ook heeft het verschil in definitie een wezenlijke invloed op de onderzoeksopzet, dit onderzoek is namelijk alleen gericht op gesmokkelde immigranten.

Background: Human Smuggling to Austria

De bevindingen in dit artikel zijn vooral gebaseerd op de interviews met migranten die ten minste één keer in contact zijn gekomen met mensen smokkelaars tijdens hun reis naar Oostenrijk. Alle geïnterviewden woonden dus in Oostenrijk of trokken door Oostenrijk. In het algemeen lijkt Oostenrijks case erg op de rest van mensensmokkel in andere centraal Europese landen. Maar er zijn wel een paar specifieke verschillen. Na de val van de muur in 1989 werd mensensmokkel een zeer duidelijk waarneembaar fenomeen in Oostenrijk. Vooral door haar historische banden en haar geografische ligging is Oostenrijk een land dat een belangrijke fase vertegenwoordigt voor het proces van mensensmokkel door Oost, Zuid Oost en Centraal Europa.

In het volgende deel zal een kort overzicht gegeven worden van de indicatoren van mensensmokkel en waarbij Oostenrijk als achtergrond wordt toegelicht.

Het is moeilijk om statements te maken over mensenhandel op basis van kwantitatieve data, omdat het veelal ongedocumenteerde en ongeobserveerde gebeurtenissen betreft. Hierdoor kan mensensmokkel en onregelmatige migratie niet precies worden vastgesteld. Wel kan er op basis van gedocumenteerde migratie een schatting gemaakt worden van de totale migratie, waardoor men wel trends kan vaststellen. Zo steeg tussen de jaren 1993 en 1999 het aantal gearresteerde migranten sterk toe en nam het aantal arrestaties van mensensmokkelaars ook sterk toe. Ook uit de gegevens van 2000-2003 is de zelfde trend zichtbaar.

Oostenrijk wordt veelal als een doorreis land gezien en niet als een eindbestemming, dit zijn vaak meer West Europese landen.

Conceptualizing human smuggling as a service industry

Tegenovergesteld van hoe mensensmokkel meestal wordt afgebeeld in de media, als een bepaalde tak van georganiseerde misdaad, blijkt uit dit onderzoek iets anders. In de meeste gevallen wordt de mensensmokkel niet gedomineerd door maffia achtige criminele structuren, in tegendeel, in veel regio’s bestaat er een complexe markt met veel verschillende smokkeldiensten, geleverd door een groot aantal verschillende aanbieders.

Uit verschillende interviews blijkt dat er hevige competitie bestaat tussen smokkelaars. Ook vind er samenwerking plaats tussen smokkelaars (bijvoorbeeld samen verschillende onderdelen van een route).

De aanwezigheid van een groot aantal aanbieders (smokkelaars) een klanten van smokkeldiensten ( gesmokkelde migranten) leidt de auteurs er toe om mensensmokkel te definiëren als een transnationaal diensten industrie.

In de meeste landen is mensensmokkel een illegale activiteit wat ook de dienst op zich beïnvloedt. Hierdoor worden migranten ook zo min mogelijk geïnformeerd over de gang van zaken. Dit is voor hen erg lastig. Maar het is ook interessant voor de effecten hiervan op de structuur van de mensensmokkel industrie. Om een theoretisch framework op te zetten om deze effecten te kunnen analyseren worden eerst een aantal concepten uitgelegd vanuit economische theorie.

A market with imperfect information

In veel van de economische theorie is de basis aanname van de analyse van consumenten, producenten en markt gedrag dat iedereen op de juiste manier op de hoogte is van alle informatie. Als dit niet het geval is, volgen een paar interessante implicaties voor marktgedrag.

Dit is ook terug te zien in dit onderzoek. Om verschillende redenen (maar vooral omdat smokkelaars hun diensten niet zichtbaar willen maken voor de autoriteiten) beschikken potentiele cliënten maar over beperkte informatie over de kwaliteit van de smokkelaarsdiensten. Dit is een voordeel voor smokkelaars om verschillende redenen. Zij hebben een lagere kans op beschuldiging door de politie. Ook kunnen ze hun cliënten intimideren waardoor ze tijdens de reis meer controle kunnen hebben over hen en ze kunnen hogere prijzen vragen aan mensen die niet weten of de kwaliteit van de ene smokkelaar hoger is dan die van een smokkelaar.

Aan de andere kant is het ook een nadeel voor smokkelaars ( deze asymmetrische verdeling van informatie). Het is moeilijk voor smokkelaars om potentiele cliënten ervan te overtuigen dat hun diensten beter zijn dan die van een ander. Het antwoord hierop komt in verschillende onderdelen, smokkelaars hebben verschillende manieren ontwikkeld om te laten zien dat ze betrouwbaar zijn voor potentiële cliënten.

Dealing with imperfect information

Een redelijk voor de hand liggende en makkelijke manier op de risico’s voor de cliënten te verminderen is door de betaling aan te passen aan het gevaar van de reis. Zo kunnen smokkelaars bijvoorbeeld een aanbetaling vragen en als de reis voltooid is pas de rest van het bedrag.

Een tweede manier is om gegarandeerde smokkel aan te bieden, specifieke arrangementen kunnen verschillen en bijvoorbeeld bestaan uit een tweede of derde poging. Hierdoor kunnen high quality smokkelaars zich onderscheiden van de rest en daardoor ook meer geld vragen voor hun diensten.

Een derde (en waarschijnlijk meest belangrijke middel van smokkelaars om potentiele cliënten te overtuigen van hun kwaliteit en betrouwbaarheid) is de opbouw van reputatie en vertrouwen. Het is echter moeilijk om in deze branche te adverteren o.i.d. Daarom is mond tot mond reclame het meest belangrijk, propaganda van geslaagde operaties is de beste reclame.

Research methods and interview techniques

De algemene onderzoeksmethode die gebruikt is in dit onderzoek zijn een grondige analyse van de beschikbare literatuur en van wettelijke en administratieve documenten, een uitgebreide analyse van media berichten van de periode 1996-2003, een analyse van tientallen rechtszaken en 22 semigestructureerd interviews met experts. Ook zijn voor een inside perspective 46 interviews afgenomen met migranten die gebruik gemaakt hebben van de diensten van smokkelaars, dit waren narratieve interviews. Dit omdat het de ervaringen van de verteller laat zien en daardoor ook nieuwe aspecten kan aandragen voor het onderzoektopic.

Mobilization and preparation

Illegale migranten die de hulp in roepen van professionele mensenhandelaren hebben ook te maken met een aantal beperkingen wanneer zij hun land van bestemming kiezen.

Migranten netwerken en professionele smokkelaars kunnen tot een bepaalde hoogte de bestaande information deficits verminderen. Maar uit het onderzoek blijkt dat migranten altijd te maken hebben met imperfect information, hoe goed zij zich ook voorbereiden op hun migratie project.

Endowment with capita land the role of credit

The hoge kosten die samen hangen met mensensmokkel, is een factor van grote invloed. Uit schattingen blijkt dat voor veel van de migranten de prijzen voor mensensmokkel zo hoog zijn, dat zij deze niet alleen kunnen op hoesten. Bovendien verschillende de prijzen door bijvoorbeeld de manier van transport. Om de reis te kunnen betalen is het vaak zo dat mensen bezittingen moeten verkopen, of op een andere manier krediet moeten verschaffen. Dit gebeurt vaak door geld te lenen van vrienden, familie of gewone leningen van de bank.

The role of networks

Vanuit een migranten perspectief gezien hangt de keuze voor een bestemmingsland af van de wens om naar een land te gaan dat een aantal gunstige omstandigheden biedt. Zodat zij hun onderliggende migratie doelen kunnen behalen. Om zulke landen te identificeren en toegang tot deze landen te verschaffen, vertrouwen migranten op de hulp van anderen. Het blijkt dat het verkrijgen van betrouwbare informatie erg lastig is voor migranten. Het gebruiken van hun migranten netwerk informatie is een manier om hiervoor te compenseren. Massey et al. (1996: 198) definieert migranten netwerken als a set of interpersonal ties that connect migrants, former migrants, and non-migrants in origin and destination areas through ties of kinship, friendship and shared community origin. Deze netwerken kunnen bijdragen aan het verminderen van sociale, economische en emotionele kosten waarmee migranten te maken mee kunnen krijgen.

The role of migrant networks and the refugee community

Migrantennetwerken spelen op twee manieren een belangrijke rol. Ten eerste kunnen zij een bron vormen voor cruciale en betrouwbare informatie. Ten tweede wordt er van deze netwerken verwacht dat zij helpen bij de overgangsfase ( accommodatie, zorg etc.). Dit is vooral van belang als migranten ongedocumenteerd het land binnen komen. Daarom vormt zo’n migrantennetwerk een belangrijk criteria bij het kiezen van een bestemmingsland.

Het betekent echter niet dat zij door deze netwerken over voldoende kennis beschikken. Het contact is vaak heel los en bestaat vaak uit een aantal telefoontjes en meestal van horen zeggen informatie. Imperfect information hangt echter niet alleen af van onvolledige communicatie. Een deel van de beschikbare informatie is altijd riskant, omdat mensensmokkel en migratie van onzekere aard zijn. De consequenties kunnen daarom nooit compleet worden voorspeld.

Ook is er veel bewijs voor systematische informatie bias, er worden vooral succesverhalen verteld die niet altijd overeen komen met de werkelijkheid, maar wel een bepaald beeld vormen voor de toekomst van migranten. Hierdoor krijgt men over optimistische verwachtingspatronen.

The role of smuggling networks

The karakterisering van migratie netwerken als autonome sociale structuren die institutioneel stabiel worden en continue de migratiestroom in stand houden, kan ook toegepast worden op de netwerken voor professionele smokkelaars. De functie van smokkelaars is verschoven van faciliterend naar rekruterend en controle. Ook uit dit onderzoek blijkt dat smokkelaars actief deelnemen aan het organiseren van smokkeloperaties.

De rol van smokkelaars wat betreft het contoleren en leveren van informatie naar hun klanten toe wordt minder goed begrepen. Zij houden namelijk bewust informatie achter voor hun cliënten of geven verkeerde informatie als onderdeel van hun strategie.

Deze vorm van deceptie begint al vroeg in het proces van mensensmokkel, bij het eerste contact. Zo kunnen ze bijvoorbeeld de informatie krijgen dat al hun papier werk wordt geregeld, terwijl dit achter af niet zo blijkt te zijn.

Deze strategie heeft twee voordelen. Ten eerste maakt het cliënten meer afhankelijk van de steun van de smokkelaars, waar mee zij als eerst contact mee hadden. Hierdoor zullen zij minder snel overstappen (tijdens de reis) naar een andere smokkelaar. Ten tweede, door cliënten niet te informeren kunnen hun operaties undercover blijven.

Smokkelaars spelen een belangrijke rol in het kanaliseren van migratie door migratie te richten naar of door bepaalde landen, of deze landen juist te vermijden. Dit is aan de ene kant het resultaat van de pogingen van de smokkelaars om gunstige routes te gebruiken. Aan de andere kant zijn smokkelaars ook beperkt in hun keuzes. Bijvoorbeeld In welke routes zij kunnen kiezen of naar welke landen zij kunnen gaan. Smokkelaars bieden daarom vaak bepaalde routes aan in plaats van dat zij inspelen op de wensen van cliënten.

Recruitment and Advertisement

De overweldigende meerderheid van de geïnterviewden kozen voor de hulp van mensensmokkelaars, omdat zijn dit zagen als de meest veel belovende en professionele manier om een bepaalde bestemming te bereiken. Contact maken met smokkelaars werd veelal als makkelijk beschouwd. Zij zochten contact op strategische plaatsen of reisden eerst naar een grote hub (steden, havens etc.) Deze hubs zijn de enige constanten in de mensensmokkel, terwijl de politie juist zocht naar routes, die juist steeds veranderen.

Deze Hubs zijn erg belangrijk voor de mensensmokkel omdat grote groepen migranten verzameld kunne worden en wat het overdragen van een smokkelorganisatie naar een andere organisatie mogelijk maakt. Bovendien zijn deze hubs gericht op mensensmokkel waardoor er ook andere diensten zich hier bevinden die mensensmokkel makkelijker maakt.

Ook vluchtelingenkampen zijn plekken waar recruiters migranten werven voor mensensmokkel.

Ook al hebben veel migranten de keuze uit veel verschillende smokkelaars, veelal kiezen de migranten voor de diensten van smokkelaars die werden aangeraden door vrienden of familie.

Organizational structures

De respondenten gaven aan dat er een duidelijk verschil is tussen particuliere smokkelaars en smokkelaars die onderdeel zijn van een groter netwerk. Waarbij de particuliere smokkelaar alles zelf regelde en op zich namen, en veelal alleen kortere afstanden afleggen. De grotere netwerken hebben een hiërarchische opbouw met functies met verschillende taken. Zo heeft de organisator of de smokkelaar bijvoorbeeld de hoofverantwoordelijkheid. De migranten hadden echter alleen contact met tussenpersonen en nooit met de organisator zelf. Daarnaast bestaat de organisatie uit recruiters en guides. De guides zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van de operatie, zij lopen dan ook het meeste risico, maar spelen wel een zeer belangrijke rol in het smokkelproces. De meningen over de Guides van de migranten liepen erg uit een, sommige positief andere zeer negatief. Maar over het algemeen blijkt dat een slechte behandeling eerder uitzondering is dan regel. Het slecht behandelen van cliënten zorgt namelijk voor een slecht reputatie waardoor nieuwe cliënten vinden moeilijk wordt.

Human Smuggling in stages: Prices, risks and information

De mate van persoonlijk risico hangt af van de prijs dat de migrant betaald voor de diensten.

Ook de manier van transport speelt mee, net als de af te leggen afstand etc.

Van de 46 individuen hadden maar 7 genoeg geld om direct naar hun gewenste bestemming te reizen. Alle andere reisden in verschillende stappen. Veelal moesten in deze tussen fases manier verzinnen om genoeg geld te verdienen om de volgende stap te kunnen uitvoeren.

Ondanks al deze gevaren, waren migranten hier van wel op de hoogte, ze hadden daarom duidelijke afwegingen gemaakt. Zij maakten afwegingen wat betreft kosten en risico’s en namen op basis hiervan besluiten.

Risk, reputation and trust

De migranten kijken dus vooral naar de kosten en de risico’s van de smokkeldienst. Maar wat vooral belangrijk was, was de reputatie van de smokkelaar, dit was veelal doorslaggevend. Deze reputatie kan bijvoorbeeld worden opgebouwd door succesverhalen van andere migranten. Als immigranten niet tevreden waren kozen zijn tijdens stops voor een andere dienstverlener.

De onafhankelijke, particuliere smokkelaars werden over het algemeen gezien als het meest betrouwbaar en hadden daarom ook de grootste voorkeur.

Om een goede reputatie te behouden bieden veel smokkelaars een soort verzekering, om zo hun kwaliteit te waarborgen. Zo mogen ze het vaker proberen als ze bijvoorbeeld de eerste worden gearresteerd. Deze garanties hebben een dubbel doel. Ze stellen aanbieders er toe in staat hogere prijzen te vragen voor hun diensten. Aan de andere kant geeft het ook een signaal af dat de diensten van hoge kwaliteit zijn.

Conclusions

Ten eerste is de reputatie van de smokkelaar zeer belangrijk, dan wel niet doorslaggevend. Maar ze kunnen maar in beperkte mate informatie verschaffen, omdat ze risico lopen opgepakt te worden door de politie. Hierdoor is het een vrij risicovol vak.

Het feit dat reputatie en vertrouwen zo belangrijk is maakt het anders dan andere illegale activiteiten.

Als laatste laat deze studie zien dat migranten veel opties tot hun beschikking hebben om de risico’s die samenhangen met mensen handel zo laag mogelijk te houden.

De algemene conclusie is dat het algemene beeld dat gesmokkelde migranten compleet in dienst staat bij de smokkelaars niet klopt. Door de beschikbaarheid van informatie is de markt in enige mate transparant. Omdat smokkelaars afhankelijk zijn van hun reputatie.