Wat is de associatie tussen diabetes mellitus en zwangerschap?

Diabetes mellitus kan de kans op foetale, maternale, neonatale mortaliteit en morbiditeit vergroten. Diabetes mellitus type één wordt gekenmerkt door een absoluut insulinetekort, terwijl diabetes mellitus type twee wordt gekenmerkt door een relatief insulinetekort. Wanneer zwangeren bekend zijn met diabetes mellitus type één of diabetes mellitus type twee, worden zij tot de groep preconceptionele diabetes mellitus (PMD) gerekend. Wanneer zwangeren niet bekend zijn met diabetes mellitus type één of diabetes mellitus type twee, worden zij tot de groep diabetes gravidarum (GDM) gerekend. Het is elke vorm van hyperglykemie die tijdens de zwangerschap wordt ontdekt. Een groter kans op een gecompliceerde zwangerschap ontstaat wanneer aan het einde van het eerste trimester de glucosewaarde verhoogd is. Complicaties die diabetes gravidarum met zich mee kan brengen zijn macrosomie, schouderdystocie, neonatale hyperbilirubinemie en neonatale hypoglykemie.

Diagnostiek van diabetes mellitus

De diagnose van diabetes mellitus wordt gesteld aan de hand van de HbA1c en de glucosedagcurve. Echoscopisch onderzoek in het eerste trimester van de zwangerschap kan grote neuralebuisdefecten uitsluiten, maar ook foetale hartafwijkingen via nuchal translucency. Screening van vrouwen met een verhoogd risico op diabetes gravidarum wordt zowel in het eerste als het tweede semester van de zwangerschap gedaan. Risicofactoren voor diabetes gravidarum zijn diabetes gravidarum in de voorgeschiedenis, een BMI hoger dan 30 bij de eerste prenatale controle, een eerder kind met een groot geboortegewicht, eerstegraads familielid met diabetes, polycysteus-ovariumsyndroom en onverklaarde intra-uteriene vruchtdood in de voorgeschiedenis.

De screening wordt gedaan aan de hand van de zogenaamde eenstapsmethode, oftewel de 75 grams orale glucosetolerantietest (OGTT). Wanneer in het tweede semester een symptoom aanwezig is dat de verdenking op gravidarum diabetes vergroot, wordt diagnostisch getest.

Preconceptionele counseling bij diabetes mellitus

Tijdens de preconceptionele counseling bij diabetes mellitus tijdens de zwangerschap worden het effect van diabetes op de zwangerschap, het effect van de zwangerschap op diabetes en comorbiditeit besproken. Het effect van diabetes op zwangerschap kan zorgen voor de kans op een miskraam, de kans op structurele afwijkingen, de rol van prenatale diagnostiek, de risico’s van foetale macrosomie, de kans op plotselinge intra-uteriene sterfte, de kans en risico’s van pre-eclampsie, de kans en risico’s van vroeggeboorte, het gebruik van glucoseverlagende medicatie en co-medicatie en de diabetische complicaties. Het effect van zwangerschap op diabetes kan zorgen voor nefropathie, retinopathie, of neuropathie en macro-angiopathie.

Behandeling diabetes mellitus

Dieetadvies wordt gegeven aan zwangeren met gravidarum diabetes gedurende één tot twee weken. Wanneer de glucoseregulatie niet verbetert, wordt gestart met glucose verlagende medicatie.

Bevalling

De normale partus moet nagestreefd worden bij vrouwen met diabetes mellitus type één of diabetes mellitus type twee wanneer geen macrosoom aanwezig is.

Neonatale complicaties als gevolg van diabetes mellitus

Maternale hyperglykemie kan leiden tot foetale hyperglykemie en dat kan vervolgens weer leiden tot foetaal hyperinsulinisme. Complicaties zoals bijvoorbeeld schouderdystocie, ademhalingsproblemen, hyperbilirubinemie, hypertrofische cardiomyopathie en asfyxie komen vaker voor bij pasgeborenen van moeders met diabetes mellitus type één.

Postpartum en diabetes mellitus

Diabetes mellitus type één patiënten hebben vaak last van een toename van insulinegevoeligheid direct na de bevalling, waardoor de insulinedosis verlaagd kan worden. Borstvoeding en patiënten die een sectio hebben ondergaan zijn risicofactoren voor hypoglykemie. Diabetes mellitus type twee patiënten hebben ook vaak last van een toename van insulinegevoeligheid direct na de bevalling, waardoor de insulinedosis gestopt kan worden. Patiënten met diabetes gravidarum kunnen ook de behandeling met insuline staken.