Occupy (ABRvS 27-08-2014, ECLI:NL:RVS:2014:3174, 201302545/1/A3)

Onderwerp

Vrijheid van vereniging en vergadering, langdurig protest.

Relevante wetsartikelen en beginselen

Art. 11 EVRM, art. 9 Grondwet, art. 2 jo. 5 Wet Openbare Manifestaties (WOM), vrijheid van vereniging en vergadering.

Casus

In 2011 organiseerde de beweging Occupy een protest op het Malieveld te Den Haag. Hierbij werd ook gekampeerd. De burgemeester stelde beperkingen aan de kampeergelegenheid. Een paar maanden later gaf de burgemeester opdracht het kampement te beëindigen. De vraag was of dit verbod niet in strijd was met het recht op vereniging en vergadering uit het EVRM, de WOM en de Grondwet.

Overwegingen Raad van State

In oktober 2011 werd begonnen met een aanhoudende betoging van de actiegroep Occupy. Hierbij was overnachten op het Malieveld toegestaan, al golden er wel enkele beperkingen. In december heeft een belanghebbende het kampement uitgebreid. Vlak daarna stelde de burgemeester verdere beperkingen aan het kamp. In februari vaardigde de burgemeester een verbod van het kamp uit. Volgens de burgemeester had het kamp een meer permanente vorm aangenomen. Andere partijen konden niet langer protesteren op het Malieveld. De burgemeester heeft in december 2012 beide besluiten gehandhaafd. Het kamp moest worden beëindigd om wanordelijkheden te voorkomen.

Appellanten stellen dat zij hun beroep richtten tegen de besluiten en dat zij niet wisten van de ontwikkelingen daarna. Volgens belanghebbenden moesten de besluiten worden heroverwogen. Dit werd verworpen. Ook stellen appellanten dat de uitbreiding nodig was met het ook op de gezondheid van de deelnemers. De Raad van State overweegt dat de beperkingen die de burgemeester heeft gesteld terecht waren. Het plaatsen van een gasstel kan explosiegevaar met zich meebrengen. De overige uitbreidingen, zoals een EHBO-kart, gaven het kamp een gesloten karakter. De beperkingen maakten de manifestatie overigens niet onmogelijk.

Appellanten zijn tevens van mening dat de vorm van de manifestatie, namelijk een doorlopend protest, nodig is om de mening die Occupy heeft te kunnen uitdragen. De vrijheid van meningsuiting is hiermee volgens hen onlosmakelijk verbonden. Voor de vraag wat onder een manifestatie moet worden verstaan moet worden aangesloten bij het begrip ‘betoging’ uit de Wet Openbare Manifestatie (WOM). Bij een betoging gaat het om het uitdragen van een gemeenschappelijke mening door de betogers.

Ten tijde van het besluit van februari 2012 had het kampement het karakter van een betoging verloren. De nadruk kwam steeds meer te leggen op het in stand houden van een permanent verblijf. Het openbaar uiten van een mening raakte daarbij steeds verder op de achtergrond.

Er kan geen beroep worden gedaan op het recht op vreedzame vergadering. Appellanten hebben voldoende tijd gehad om hun standpunt uit te dragen.

Uitspraak

Er was sinds februari niet langer sprake van een betoging. Het besluit van augustus 2012 moet daarom worden vernietigd. De rechtsgevolgen van dit besluit blijven wel in stand. Het hoger beroep wordt gegrond verklaard. De burgemeester wordt veroordeeld in de kosten van het geding.