Introductie

Naturalistische dyadische opeenvolgingen van onderwijzen en leren waarbij oudere en jongere broers en zussen betrokken waren, werden onderzocht in 39 middenklasse-dyades gedurende een periode van 2 jaar in de vroege kinderjaren.

De broer-zusrelatie is een sleutelcontext waarin kinderen hun sociale begrip tonen tijdens naturalistische interacties. Er is maar weinig bekend over de longitudinale aard van het naturalistische onderwijzen en leren door broers en zussen tijdens de vroege kinderjaren, waarbij er geen instructie van een volwassenen is. Zo is er de vraag of eerste- en tweedegeboren broers en zussen vergelijkbare of verschillende onderwijststrategieën gebruiken in de loop van de tijd en heeft de geboortevolgorde verbonden met hun reactie op lesgeven?

In het samenwerkingsmodel van Rogoff leidt de goed geïnformeerde leraar opzettelijk de minder geïnformeerde leerling via strategieën die bruggen slaan tussen bekende en onbekende informatie, de betrokkenheid van de leerling bevorderen en structureren, en de leerling in staat stellen de verantwoordelijkheid op zich te nemen voor het oplossen van een probleem. Hierbij wordt hiërarchische structuur dus weggelaten en gaat het echt om de mate van kennis. In broer en zus interacties zien we vaak dat de oudere broer of zus vaker de geïnformeerde leraar is, vanwege een inherente voorsprong op ontwikkeling, en is de jongste vaak de leerling die veel van de oudste kan leren. Echter kan het soms ook andersom zijn, wat aanduidt dat er een naturalistische, dyadische onderwijzen en leren interactie bestaat tussen broers en zussen.

Doelstellingen

In dit onderzoek lag de focus op 3 onderwerpen:

• Het onderzoeken van naturalistisch lesgeven aan broers en zussen in de vroege kinderjaren toen broers en zussen zowel 2 en 4 jaar oud waren als 2 jaar later, op de leeftijd van 4 en 6
• Het vergelijken van de benaderingen van oudere en jongere broers en zussen qua lesgeven en reacties op lesgeven over de twee tijdspunten heen
• Het onderzoeken van de verschillen in de geboortevolgorde in leerstrategieën en reacties van broer/zus op het lesgeven na correctie voor de leeftijd van de broer/zus die les geeft.

Methode

Op T1 N = 40 blanke gezinnen (M-leeftijd van oudere broers en zussen = 4,4 jaar en M-leeftijd van jongere broers en zussen = 2,4 jaar). Op T2 was M-leeftijd van oudere broers en zussen = 6,3 jaar was M-leeftijd van jongere broers en zussen = 4,4 jaar.

Op elk tijdspunt werd de familie voor 6 keer 90 minuten thuis gefilmd, waarbij de onderzoeker geen interactie had met de familie. Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid varieerde van .63 tot .98.

De volgende variabelen werden gemeten:

• Broer/zus onderwijzen: zowel directe als indirecte kind's intentie om te onderwijzen
• Initiatie van onderwijzen en onderwijs/leraar rollen: is de initiatie in vraagvorm of een demonstratie vanuit de leraar rol of een vraag vanuit de leerling
• Leerstrategieën: de aanwezigheid of afwezigheid van de volgende 7 leerstrategiën:
  
  • Directe instructie (= labeling, beschrijven of delen van informatie)
  • Demonstratie
  • Uitleggen
  • Plannen (= het vertellen van de stappen die nodig zijn om iets te leren)
  • Verduidelijking (= vragen of de leerling het begrepen heeft)
  • Positieve feedback (= complimenten en bevestiging)
  • Negatieve feedback (= correctie)
• Reactie van leerling: gecodeerd op basis van de volgende 4 reacties:
  
  • Geen reactie
  • Afwijzing (e.g. "Nee, het moet hier")
  • Naleving (= accepteren van onderwijzing en volgen van instructies)
  • Actieve betrokkenheid (= accepteren van onderwijzing en bouwt voort op instructie)

Resultaten

Er zijn geen significante effecten gevonden van gender, gender compositie (broer/zus, broer/broer, zus/zus) of leeftijdskloof op onderwijzen en leren.

Er was een significant effect van broer/zus onderwijzen: de eerstgeborene onderwezen vaker de tweede geborene zowel op T1 als T2, maar de tweede geborene onderwees proportioneel meer op T2 dan op T2 relatief tot de oudere broer/zus.

Eerstgeborenen en tweede geborenen onderwijzen op tijdspunten

Initiatie van onderwijzen

• Eerstgeborenen initieerde significant vaker zelf onderwijzen dan dat ze onderwezen als reactie op een vraag van de jongere broer/zus. Op T1 initieerde eerstegeborenen significant vaker zelf onderwijzen dan op T2 en op T2 reageerden eerstegeborenen significant vaker op de vraag van onderwijzen door de tweede geborenen dan op T1.
• Tweede geborenen initieerden significant vaker zelf onderwijzen dan dat ze onderwezen als reactie op een vraag van de oudere broer/zus. 

Leerstrategieën

• Eerstegeborenen gebruikten significant meer leerstrategieën dan tweede geborenen.
• Eerstgeborenen gebruikten significant meer directe instructie en demonstratie dan andere strategieën. Negatieve feedback werd significant meer gebruikt dan uitleggen, plannen, verduidelijken en positieve feedback. Daarnaast werd plannen bij eerstegeborenen vaker gebruikt op T1 dan T2, terwijl positieve feedback vaker op T2 dan op T1 werd gebruikt.
• Tweede geborenen gebruikten significant meer directe instructie dan andere strategieën. Verder werd demonstratie vaker gebruikt dan uitleggen, plannen en verduidelijken, maar niet meer dan positieve ennegatieve feedback. Er waren geen signficante verschillen tussen T1 en T2.

Reactie van leerling

• Eerstegeborenen reageerden significant vaker met geen reactie op of navolgen van het onderwijs van de tweede geborenen dan met afwijzing of actieve betrokkenheid. Er waren geen signficante verschillen tussen T1 en T2.
• Tweede geborenen reageerden significant vaker met geen reactie op of navolgen van het onderwijs van de tweede geborenen dan de andere soorten reacties. Actieve betrokkenheid kwam vaker voor dan het afwijzen van het onderwijs. Tweede geborenen reageerden significant vaker niet op het onderwijs van de eerstegeborenen op T1 dan op T2, terwijl ze vaker actief betrokken waren op T2 dan op T1.

Verschillen in geboortevolgorde

Initiatie van onderwijzen

• Zowel eerstgeborenen als tweede geborenen 4-jarigen initieerde significant vaker zelf onderwijzen dan dat ze onderwezen als reactie op een vraag van de andere broer/zus. Eerstegeborenen op T1 initieerden significant vaker zelf onderwijzen dan tweedegeborenen op T2. Tweede geborenen op T2 onderwezen significant meer als reactie op een vraag van de oudere broer/zus dan eerstegeborenen op T1.

Leerstrategieën

• Eerstegeborenen gebruikten significant meer strategieën op T1 dan tweedegeborenen op T2. Directe instructie was significant meer frequent, daarna demonstratie, negatieve feedback, plannen en uitlggen. Deze strategieën waren meer gebruikt dan verklaring en positieve feedback. Eerstegeborenen op T1 gebruikte significant vaker demonstratie, plannen en negatieve feedback dan tweede geborenen op T2.

Reactie van leerling

• Zowel eerstegeborenen op T1 als tweede geborenen op T2 reageerden significant vaker met geen reactie op of navolgen van het onderwijs van de andere broer/zus dan met afwijzing of actieve betrokkenheid.

Conclusie

Uit de studie bleek dat onderwijzen vaak voorkwam, zelfs op jonge leeftijd, en toenam naarmate kinderen ouder werden. Oudere broers en zussen hadden de neiging om meer les te geven, maar jongere broers en zussen lieten in de loop van de tijd een grotere proportionele toename zien, wat duidt op ontwikkelingsveranderingen in hun kennis en motivatie om les te geven. Geslacht was geen significante factor bij het onderwijzen. Genderverschillen in lesgedrag uit eerdere onderzoeken kunnen worden beïnvloed door methodologische, contextuele of leeftijdsverschillen.

Initiatie van onderwijzen

Zowel oudere als jongere kinderen waren meer geneigd om direct in het onderwijs te beginnen, de rol van leraar op zich te nemen of instructie aan te bieden zonder te reageren op het verzoek van de leerling om les te geven. Dit suggereert een geloof in hun eigen begrip van de vereiste kennis en hoe deze over te dragen aan hun minder geïnformeerde broer of zus. Na verloop van tijd reageerden oudere broers en zussen meer op de verzoeken van hun jongere broers en zussen om les te geven, wat aangeeft dat jongere broers en zussen hun gebrek aan kennis en de expertise van hun oudere broer of zus erkenden. De bevindingen ondersteunen het idee dat onderwijzen afhangt van kennisverschillen en een samenwerkingsproces is tussen leraar en leerling.

Leerstrategieën

Oudere broers en zussen gebruikten een groter aantal leerstrategieën dan jongere broers en zussen, waarbij zowel oudere als jongere broers en zussen het meest waarschijnlijk gebruik maakten van directe instructie en demonstratie. Oudere broers en zussen waren ook meer geneigd om negatieve feedback, uitleg, planning, verduidelijkingen en positieve feedback te gebruiken. Interessant is dat oudere broers en zussen meer plannen gebruikten op T1 dan op T2, maar meer positieve feedback gaven op T2 dan op T1. Het gebruik van planningsstrategieën op T1 suggereert dat oudere broers en zussen het begrip van de taak door de jongere broer of zus ondermijnden, terwijl het gebruik van positieve feedback op T2 een manier kan zijn geweest om de leerling te motiveren.

Reacties op onderwijs

Uit het onderzoek bleek dat leerlingen actieve deelnemers zijn die vragen stellen, blijk geven van begrip en betrokken raken bij het onderwijs- en leerproces. Zowel jongere als oudere kinderen reageerden het vaakst op onderwijzen door ofwel niet te reageren of het onderwijs na te volgen. Echter waren er in de loop van de tijd veranderingen in de reacties van tweede geborenen, wat wijst op een verschuiving naar meer samenhang en evenwicht in interacties tussen broers en zussen. Deze verschuiving kan het gevolg zijn van toenemende cognitieve verfijning bij de jongere broer of zus en een grotere flexibiliteit in denken en het vermogen om zich aan te passen aan de stijl van onderwijzen van de oudere broer of zus.

Geboortevolgorde

Zowel eerstgeborenen als tweedegeborenen zijn meer geneigd om de rol van leraar op zich te nemen, maar eerstgeborenen beginnen vaker met lesgeven, terwijl tweedegeborenen eerder geneigd zijn te reageren op het verzoek van de oudere broer of zus om te onderwijzen. Bovendien gebruiken eerstgeborenen een groter aantal en meer verschillende onderwijsstrategieën dan tweedegeborenen, met name het demonstreren, plannen en gebruiken van negatieve feedback bij het onderwijzen aan jongere broers en zussen. De reacties van leerlingen op het lesgeven was over het algemeen positief zijn, waarbij broers en zussen vaak gehoor geven aan of actief voortbouwen op het onderwijs dat ze ontvangen. De auteurs suggereren dat verder onderzoek zou kunnen onderzoeken hoe kinderen selectief positieve feedback gebruiken in verschillende onderwijscontexten.

Een aantal limieten van het onderzoek zijn:

• Er is een relatief kleine steekproefomvang
• Er is afhankelijkheid van transcripties in plaats van video-opnamen.

De studie geeft inzicht in het ontwikkelingstraject van onderwijzen aan broers en zussen in de vroege kinderjaren. De bevindingen suggereren dat jonge kinderen geavanceerde strategieën gebruiken om elkaar te leren en positief te reageren op lesgeven, wat hen helpt kennis over de wereld op te doen. De implicaties van de studie suggereren mogelijke toekomstige vragen met betrekking tot de associaties tussen de onderwijs- en leerstrategieën van broers en zussen, de kwaliteit van de relatie, de aanpassingsresultaten en de en benaderingen van broers en zussen om les te geven. Over het algemeen wordt de broer/zus-relatie gezien als een rijke context voor socialisatie en het faciliteren van elkaars sociale en cognitieve ontwikkeling op collaboratieve en rijke manieren.