Hoorcollege week 5 Inleiding Strafrecht

Hoorcollege 

Strafprocesrecht: 

• Belangrijkste bron: Wetboek van Strafvordering --> art. 1 Sv Legaliteitsbeginsel 

• Aanvullende rechtsbescherming door middel van EVRM (mensenrechten waar de overheid aan gebonden is) en beginselen van een behoorlijke procesorde (bieden kader waarbinnen strafprocessuele handelingen mogen verrichten) 

• Toenemende beïnvloeding vanuit de Europese Unie (verplichtingen uit Europese Unie recht) 

De fasen van het strafproces: 

• Opsporingsonderzoek (onderzoek om dossier vast te stellen wat aan rechter wordt voorgelegd) 

• Onderzoek ter terechtzitting (rechtbank kijkt wat er moet gebeuren en welke beslissing moet worden genomen) 

• Rechtsmiddelen (wat kan je doen als je niet eens bent met de rechter) 

• Tenuitvoerlegging 

Een andere indeling: 

• Voorbereidend onderzoek --> opsporingsonderzoek (art. 132 Sv) 

• Hoofdonderzoeker --> onderzoek door rechter (art. 268 Sv) 

• Tenuitvoerlegging 

Andere indeling: 

• Opsporing --> vooronderzoek voor samenstelling dossier 

• Vervolging --> vooronderzoek voor samenstelling dossier 

• Berechting 

• Tenuitvoerlegging 

Andere indeling: 

• Controle/toezicht 

• Opsporing 

• Vervolging 

• Berechting 

• Tenuitvoerlegging 

Dit college Controle --> Opsporing --> Vervolging 

Onderscheid controle/toezicht tegen opsporing: 

• Tegen wie kan het plaatsvinden (wie kan je controleren en tegen wie opsporing?) 
  - Controle: tegenover iedereen (iedereen moet blazen bij grote alcoholcontrole langs de weg) 
  - Opsporing: tegen een verdachte (als de blaastest te veel is, is er een verdenking dat de persoon te veel heeft gedronken en heeft de persoon gelijk rechten zoals zwijgrecht en moet de persoon een cautie geven bijvoorbeeld) 

• Wie is bevoegd (wie voert het uit?) 
  - Controle: politie 
  - Opsporing: blijkt uit regeling uit het kader van strafprocesrecht 

• Verplicht om te dulden/mee te werken of niet? 
  - Controle: verplicht mee te werken 
  - Opsporing: anders dan controle, want bijvoorbeeld zwijgrecht 

• Toepassingscriterium (wanneer mag je toepassen?): Verdenking (belangrijk want als er sprake is van verdenking gaat het over van controle naar toezicht) 

Wanneer sprake van verdenking: 

• Art. 27 Sv 

• Feiten en omstandigheden --> objectiveerbaar (een politieagent kan niet zomaar iemand aanhouden, maar wel als die bijvoorbeeld opeens wegrent want dat zijn feiten en omstandigheden) 

• Op persoon gericht --> individualiseerbaar (niet alle mensen met blond haar zijn verdacht, bij verdachte omschrijving moet dus gezegd worden: een man, met bril, blond haar, etc. Niet simpelweg iemand met haar, dat is niet individualiseerbaar) 

• Vermoeden van schuld aan een strafbaar feit --> concretiseerbaar (duidelijk zijn welk feit iemand gepleegd zou hebben waar iemand verdacht kan worden. Doodslag of moord is voldoende, maar niet hij zal wel iets gedaan hebben) 

Verhouding toezicht en opsporing: 

• Toezicht kan ertoe leiden dat een strafbaar feit wordt geconstateerd: 
  - Dat kan een overtreding zijn van de wet waarop het toezicht wordt uitgeoefend 
  - Dat kan een overtreding zijn van een andere wet dan waarop het toezicht wordt uitgeoefend (uit blaastest komt opeens een wietgeur uit de auto of illegaal vuurwerk. Geweer-arrest: als je bevoegd toezicht uitoefent en in die bevoegdheid een strafbaar feit constateert uit een andere wet is dit rechtvaardig) 

• Bij het constateren van een strafbaar feit, kan worden besloten een opsporingsonderzoek te starten (inbraak, dus niet altijd eerst controle en daarna pas onderzoek) 

• Strafbaar feit kan ook zonder toezicht worden geconstateerd 

Nu Opsporing: 

• Art. 132a Sv 

1. Gaat dus om onderzoek in verband met strafbare feiten 

2. Vervolgens onder gezag van OvJ 

3. Doel is nemen van strafvorderlijke beslissingen (dossier vormen, voor de rechter brengen, etc) 

Opsporingsbevoegdheden: 

• Dwangmiddelen: bevoegdheden die openlijk worden toegepast, desnoods tegen de wil van de betrokken burgers. Dit weet de persoon wel (bijv. aanhouding, doorzoeking van woning) 

• Bijzondere opsporingsbevoegdheden: bevoegdheden die heimelijk worden toegepast. Dit weet de persoon dus niet (bijv. De telefoontap, stelselmatige observatie) 

Welke eisen voor toepassing: 

• Gevallen (welk delict) 

• Gronden (met welk doel) --> voorlopige hechtenis is bijv. Voorkomen van getuigen beïnvloeden of vluchten 

• Autoriteit (wie heeft de bevoegdheid) --> inbreuk zwaar mag alleen rechter beslissen 

• Subject (tegen wie) --> voorlopige hechtenis moet sprake zijn van ernstige bezwaren, redelijke vermoeden is niet voldoen 

• (soms) Duur (hoe lang) --> inverzekeringstelling mag korter duren dan in bewaring en gevangenneming weer langer dan in bewaring 

Nu Vervolging: 

• Wanneer opsporing naar vervolging (net zoals controle naar opsporing) --> hiervan is sprake als er een daad van vervolging is 

Daden van vervolging: 

• Als er voorlopige hechtenis wordt gevorderd (art. 63 Sv) --> bij de rechter-commissaris 

• Als er een onderzoek wordt gevorderd door de rechter-commissaris (art. 181 Sv) 

• Als de zaak aanhangig wordt gemaakt ter terechtzitting door te dagvaarden (art. 258 Sv) 

• Als de zaak wordt uitgevaardigd door en strafbeschikking (art. 257a Sv) --> hier geen rechter, maar toch einduitspraak en daarom daad van vervolging 

Overal een rechter en daarom vervolging, behalve strafbeschikking 

Wie is verantwoordelijk voor vervolging: 

• Art 9 Sv --> OvJ bepaalt als enige dat er vervolgt mag worden (vervolgingsmonopolie) 

• Art. 167 --> OvJ mag zelf bepalen OF er vervolgt gaat worden (opportuniteitsbeginsel) 

• Soms door capaciteit of geldgebrek kan niet alles worden vervolgd. Dat bepaalt dus OvJ 
  - Wel of niet vervolgen? 
  - Wie vervolgen? 
  - Hoe vervolgen? 
  - Voor welk feit vervolgen? 
  - Waar vervolgen? (enkelvoudige kamer, politierechter, etc) 

Afdoeningsmodaliteiten (geen vervolging): 

• Dagvaarding (aanhangig maken bij de rechtbank) 

• Strafbeschikking (zelf afhandelen als OvJ) 

• Onvoorwaardelijk sepot (OvJ gaat niet vervolgen. Technisch sepot --> te weinig bewijs of beleidssepot --> geen tijd, geld, capaciteit 

• Transactie --> na betaling geldsom 

• Voorwaardelijk sepot (niet vervolgen, als je aan voorwaarden houdt zoals contact met reclassering) 

Grenzen aan vervolging: 

• Soms kan de OvJ niet vervolgen door wettelijke beletselen: 
  - Jeugdige leeftijd verdachte (art. 386 Sv) 
  - Ontbreken rechtsmacht (art. 2-8 Sr) --> Duitser pleegt misdrijf in Frankrijk 
  - Ontreken klacht (bijv art. 269 Sr) --> zonder klacht geen vervolging 
  - Ne bis in idem (art. 68 lid 1 Sr) --> iemand is al vervolgt en kan niet twee keer voor hetzelfde feit worden vervolgd 
  - Overlijden verdachte (art. 69 Sr) 
  - Verjaring (art. 70 Sr) 
  - Schorsing van de vervolging (art. 14 Sv) 

• Beginselen van een behoorlijke procesorde wanneer wordt vervolgd: 
  - Beginsel van redelijke billijke belangenafweging (proportionaliteit en subsidiariteit) 
  - Beginsel van zuiverheid van oogmerk (verbod van détournement de pouvoir) 
  - Vertrouwensbeginsel (vertrouwen gewekt door strafrechtelijk beleid (wiet is gedoogd en moet worden gevolgd) of door individuele mededelingen (politie zegt geen boete uit te schrijven, dan mag je niet worden gedagvaard)) 
  - Gelijkheidsbeginsel (gelijksoortige zaken moeten gelijk worden afgedaan) 

Controle op de vervolgingsbeslissing: 

• Door het gerechtshof (art. 12 Sv) --> bij niet vervolging en slachtoffers zeggen dat er wel vervolgd moet worden 

• Door de raadkamer van de rechtbank (art. 262 Sv) 

• Door de zittingsrechter (art. 348 Sv) --> bij wel vervolging 

• Door de minister van Justitie en Veiligheid (art. 127 Wet RO) 

Strafbeschikking: 

• Art. 257a lid 1 Sv --> de OvJ kan, indien hij vaststelt dat en overtreding is begaan dan wel een misdrijf waarop naar de wettelijke omschrijving gevangenisstraf is gesteld van niet meer dan zes jaar, een strafbeschikking uitvaardigen 

Straffen en maatregelen (art. 257a lid 2 Sv): 

• Taakstraf (max. 180 uren) 

• Geldboete 

• Onttrekking aan het verkeer 

• Schadevergoedingsmaatregel 

• Ontzegging van de rijbevoegdheid 

• Aanwijzingen (art. 257a lid 3 sub a t/m e) --> bijvoorbeeld stadionverbod 

Er kan ook sprake zijn van een samenloop van meerdere feiten (diefstal, moord en flessentrekkerij) dan de hoogte niet hoger dan 1/3 van het zwaarste delict (art. 57 Sr) 

OM-zitting: 

• Bij sommige straffen of maatregelen moet de verdachte gehoord worden voordat straf of maatregel mag worden opgelegd 

• Art. 257c lid 1 Sv --> bijvoorbeeld oplegging van taakstraf 

• OvJ vraagt een aantal vragen aan de verdachte, waarop de raadsman een toelichting geeft. De raadsman draagt geen toga. Hierna kan worden geseponeerd of een straf worden opgelegd 

• Meeste strafbeschikkingen worden per post gestuurd zonder dat de verdachte wordt gehoord. Bijvoorbeeld geldboete tot 2.000, - als het boven dit bedrag uitkomt moet de verdachte worden gehoord 

Verzet: 

• Art. 257e lid 1: Tegen een strafbeschikking kan de verdachte verzet doen binnen veertien dagen nadat het afschrijft in persoon aan hem is uitgereikt, dan wel zich anderszins een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat de strafbeschikking hem bekend is 

• Verzet bij parket dat genoemd is in strafbeschikking of brief schrijven: verzetschrift (waarom je het er niet eens mee bent) 

• Art. 257f: onderzoek ter terechtzitting bij de rechter 

• Vernietigen van de strafbeschikking (indien niet-ontvankelijkheid van OM, of ontslag van alle rechtsvervolging, of juist wil vervolgen) waardoor nieuwe straf kan worden opgelegd.  

• Justitiële documentatie --> strafblad (indien geen verzet komt je schuld vast te staan. Feit dat is overtreding met bijbehorende straf op justitiële documentatie)