HC22. Geschiedenis van de anatomie 2

Algemene informatie

Inleiding

Röntgenstraling

Het ontstaan van Röntgenstraling:

• Röntgenstraling werd opgewekt als elektriciteit → dit vond men interessant
  • Medici waren geïnteresseerd in elektriciteit als therapeutisch middel, waardoor hun interesse in röntgenstraling opgewekt werd
• Prominente figuren maakten propaganda voor röntgenstraling
  • Thomas Edison was een duidelijke voorstander
  • Wilhelm de Tweede, de toenmalige keizer van Duitsland, liet zijn arm fotograferen met röntgenstraling
  • Salomonson, een Amsterdamse neuroloog, schreef in het NTVG een lovend artikel over röntgenstraling
• In de populaire cultuur werden allerlei voorwerpen (dus ook niet-levende objecten) onder de röntgenlamp gelegd

Röntgenstraling in de Geneeskunde:

• Het maken van een röntgenfoto duurde lang → patiënten moesten wel 40 minuten lang stilliggen, dit was dus bijna onmogelijk
• De medici wisten niet hoe ze de afbeeldingen moesten interpreteren → ze wisten niet zeker of ze op de afbeeldingen wel “echt” organen zagen

• De Eerste Wereldoorlog
  • Artsen konden m.b.v. röntgenstraling makkelijk granaatscherven en kogels in het lichaam van slachtoffers lokaliseren → zij kregen een positieve opinie over deze techniek → röntgenstraling kreeg prestige
• Stabielere röntgenbuizen
  • De coolidge buis gaf een sterkere stralingsnorm en was stabieler
    • Foto’s waren betrouwbaarder en konden gemaakt worden in minder tijd
    • Het omhulsel van de coolidge buis was van glas
• Grote bedrijven gingen zich interesseren in de röntgentechniek
  • Philipswas één van de eerste bedrijven met een research-laboratorium (NatLab) → hier werden verschillende industriële producten ontwikkeld die uiteindelijk op de markt werden gezet, waardonder:
    • De Metallic buis (1924): een metalen röntgenbuis die minder straling doorliet dan de glazen Coolidge buis àhet risico voor de bedieners werd kleiner
    • Metallics junior: een draagbare versie van de metallics buis → deze buis was geen succes omdat hij “te toegankelijk” was voor iedereen
• De interpretatie van röntgenfoto’s ging steeds beter

Röntgenstraling en TBC:

• TBC-sanatoria kregen in de jaren ’10 en ‘20 röntgentoestellen
• Philips was het eerste bedrijf dat al zijn fabrieksarbeiders, en hun familieleden, liet screenen op TBC
  • Later werd dit opgepikt door andere bedrijven zoals NS
• In 1951 werd door de wet bevolkingsonderzoek landelijke TBC-opsporing in stand gezet

Negatieve effecten:

Overige technieken

• CT-scans: bestaan uit verschillende röntgenopnamen die in plakjesvorm het lichaam kunnen fotograferen
  • Zachte delen van het lichaam worden afgebeeld
  • Nadelen: bewegingen (zoals kloppend hart) zijn lastig in beeld te brengen
• Echoscopie
  • Klaas Bom, die werkzaam was in het Erasmus ziekenhuis, was een pionier in de echografie → hij ontwikkelde de sonar techniek
    • Bom ontwikkelde een apparaat om een aantal pulsjes tegelijkertijd uit te zenden en zo een echobeeld te genereren: de minivisor
• MRI (magnetic resonance imaging)
  • Meest recente techniek om de weke delen van het lichaam in beeld te brengen
  • Niet gebaseerd op fotografische principes, maar op elektromagnetische fenomenen
  • Nadelen:
    • Duur
    • Er heerste twijfel over wat er te zien was
  • Wordt gebruikt bij aandoeningen van het hart, de hersenen, multipele sclerose, darmziekten, etc. 

Conclusie

• Kijken in het levende lichaam had een medische en culturele impact
• Introductie van beeldvormende techniek omvat een leerproces
• Medische beeldvormende technologie was een sociaal verschijnsel
• Door nieuwe beeldvorming ontstonden er nieuwe ziekteconcepten