Psychische overmacht (HR 26-05-1992, ECLI: NL:HR:1992:AD1686, NJ 1992, 681)

Casus

I.c. gaat het om een zaak waarin een vrouw haar partner doodschoot. Er was sprake geweest van langdurige ruzie tussen de man en de vrouw. De man had zijn vriendin jarenlang vernederd, getreiterd en bedreigd. Op de fatale avond zou hij haar verkracht hebben, en had hij gedreigd haar de volgende dag te doden en haar dochtertje te verkrachten. Toen hij sliep heeft de vrouw hem met een pistool om het leven gebracht. Zij voerde daarna aan dat zij zich daartoe gedrongen voelde door psychische overmacht.

Aan de vrouw werd doodslag (art. 287 Sr) ten laste gelegd. Haar advocaat beriep zich op psychische overmacht (art. 40 Sr) en op noodweer (art 41 lid 1 Sr).

Het hof achtte echter onvoldoende aannemelijk dat de vrouw op het moment van het begaan van het feit geestelijk in een zodanige toestand verkeerde dat zij niet anders kon of behoorde te handelen dan zij toen heeft gedaan. Het hof meende dat de vrouw anders had moeten handelen, nu het slachtoffer lag te slapen en er dus voor haar andere opties waren om de ervaren bedreiging te beëindigen.

Hoge Raad

De Hoge Raad liet het oordeel van het hof in stand. Het voor de verdachte dreigende gevaar, hoe riskant en bedreigend deze man voor haar ook was, was volgens de Hoge Raad niet zo onmiddellijk, dat er van een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding sprake was. De man sliep namelijk op dat moment. De mishandeling die eerder had plaatsgevonden heeft in deze situatie een zeer geringe rol.

Kern

Een beroep op psychische overmacht slaagt niet snel. Hiervoor gelden hoge eisen. Bij psychische overmacht is sprake van een psychische drang, veroorzaakt door een van buiten de dader komende kracht. Deze drang moet de wilsvrijheid van de dader zo aantasten dat de dader de drang redelijkerwijs niet hoeft te weerstaan. Door die druk (emoties en angst) verricht de dader handelingen die hij anders niet zou hebben gedaan. Uitgangspunt is de normale burger en een redelijke emotie.