Handyside v. The UK (EHRM 07-12-1976, NJ 1987, 236)

Onderwerp

Art. 10 EVRM, vrijheid van meningsuiting

Casus

Een uitgeverij in Engeland publiceerde een boekje over seksuele voorlichting voor schoolkinderen, genaamd ‘The Little Red Schoolbook’. In het boekje stonden expliciete foto’s en er kwamen een aantal klachten over het boekje binnen. Het zou in strijd zijn met de zedelijkheid. Daarop veroordeelde de rechter de uitgeverij in het betalen van een hoge boete en werd er opdracht gegeven om alle boekjes te vernietigen. De uitgeverij is van mening dat dit zijn vrijheid van meningsuiting schendt.

Rechtsvraag

Is deze beperking van de uitingsvrijheid noodzakelijk in een democratische samenleving?

Uitspraak

De beperkingen en sancties waaraan de klager was onderworpen waren bij wet voorzien. Het doel van de wet, de bescherming van de goede zeden in een democratische samenleving, is in overeenstemming met art. 10 lid 2 EVRM.

Het EHRM gaat ervan uit dat het hier gaat om een vorm van meningsuiting. De partijen bij het EVRM hebben een ‘margin of appreciation’ gekregen om te bepalen of een beperking noodzakelijk is in een democratische samenleving (nationale beoordelingsvrijheid). Het Hof moet zich beperken tot de wettigheid en het doel van de beperking. In dit geval is er geen sprake van een schending van art. 10 EVRM, omdat de jonge leeftijd van de groep voor wie het boekje is bedoeld maakt dat de beperking van de meningsuiting noodzakelijk is in een democratische samenleving. Een andere reden was dat er bepaalde passages in het boekje stonden die kinderen zouden kunnen aanzetten tot het hebben van seks.

Conclusie

De inbeslagname van het boek is een inbreuk op de vrijheid van meningsuiting. Het Hof legt in dit arrest de basis voor een ruime uitleg van de reikwijdte van de vrijheid van meningsuiting. Art 10 lid 2 EVRM laat een zekere mate van beoordelingsvrijheid bij het treffen van maatregelen ter bescherming van de goede zeden in een democratische samenleving. Die vrijheid is niet onbeperkt, maar onderworpen aan het toezicht van het Hof en de Commissie, zowel wat betreft het doel als de noodzaak van de getroffen maatregel.

Iedere beperking met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting moet evenredig zijn aan het legitieme doel dat wordt nagestreefd. Het Hof beoordeelt op grond van de gegevens de relevantie en rechtmatigheid van de redenen die de nationale autoriteiten opgeven ter rechtvaardiging van hun inmenging. In casu was het doel van het Engelse vonnis, de bescherming van de zeden van de jeugd, legitiem krachtens art. 10 lid 2 EVRM. Deze maatregelen (verbeurd verklaren en vernietigen) zijn rechtmatig wanneer voorwerpen (Rode Boekje) op wettige wijze het gebruik onwettig is geoordeeld en gevaarlijk is voor het algemeen belang.