Culpa in cause (HR 09-06-1981, NJ 1983, 412)

Relevante artikelen

Artt. 37 en 287 Sr

Casus

Een druggebruiker steekt zijn oma dood na eerst een grote dosis coke en heroïne tot zich genomen te hebben. De dader had met een mes gestoken, net zolang tot het slachtoffer rochelend op de grond lag, om, naar hij zelf zei, aan het gillen een eind te maken. De dader leed op dat moment aan hallucinaties, meende dat de daad hem vanwege zijn psychische toestand op dat moment niet kon worden toegerekend, nu hij nu het gebruik van cocaïne de draagwijdte van zijn handelingen niet meer kon overzien. Deze bewering werd gesteund door een psychiatrisch rapport.

Rechtsvraag

Is er sprake van opzet wanneer verdachte tijdens het plegen van het delict zwaar onder invloed verkeert van verdovende middelen?

Het hof

Het hof stelde dat het van algemene bekendheid is dat zowel heroïne als cocaïne bij gebruik van enige duur de wil van de gebruiker en het normbesef kunnen aantasten en ‘dat op grond van een en ander verdachte geacht moet worden een zodanig inzicht te hebben gehad in de gevaren van drugsgebruik en de uitwerking ervan op zijn geestvermogens dat geoordeeld moet worden dat de ten tijde van het plegen van het bewezene opgetreden ziekelijke storing van zijn geestvermogens aan de verdachte te verwijten is. Het Hof achtte het opzet op de dood van het slachtoffer bewezen, nu de dader had doorgestoken om aan het gillen van het slachtoffer een eind te maken en hieruit blijkt het opzet.

Hoge Raad

De Hoge Raad ging met de redering van het Hof akkoord. Het Hof kon oordelen dat de doodslag aan verdachte kan worden toegerekend, ondanks zijn intoxicaties tijdens de uitvoering van het delict. In cassatie kan niet worden getoetst of het Hof terecht tot het feitelijke oordeel is gekomen, dat niet aannemelijk is geworden, dat sprake is geweest van een zodanige geestelijke afwijking dat verdachte tijdens het plegen de draagwijdte van zijn gedrag kon overzien. Oftewel: als je jezelf verwijtbaar, willens en wetens in een dergelijke geestestoestand brengt, kan je je later niet meer beroepen op het ontbreken van opzet.

Noot (ThWvV)

"Opzet laat zich het best omschrijven als "niet bij ongeluk", als doelgericht handelen. Bij doodslag wordt niet meer vereist dan dit opzet. Het oogmerk dat de dader heeft gehad is niet relevant. Al is opzet een geestesgesteldheid, het opzet kan worden bewezen uit omstandigheden. De ervaring met waarneming van menselijk gedrag is daarbij beslissend."