De auteurs van dit artikel hebben diagnostische vragen opgesteld die kunnen helpen bij het maken van onderscheid tussen PTSS en andere psychische stoornissen. Zij vinden dat elke onderzoeker en clinicus die werkt met patiënten met PTSS deze diagnostische vragen moeten beantwoorden, omdat er geen andere, valide criteria zijn om PTSS te onderscheiden van andere psychische stoornissen.

Hoe stel je een differentiële diagnose?

Tijdens het vaststellen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS) kunnen er soms problemen voorkomen, omdat het een stoornis is met een hoge comorbiditeit: ongeveer 83% van alle individuen met PTSS heeft ook één of meer andere stoornissen, 16% heeft één andere stoornis, 17% heeft twee stoornissen naast PTSS en 50% heeft drie of meer stoornissen naast PTSS. Dus er zijn problemen in het vaststellen van een differentiële diagnose van PTSS.

Oorzaken voor dit probleem zijn dat veel van de symptomen van PTSS ook voorkomen bij andere stoornissen. Zo kunnen flashbacks zo wel bij een psychotische stoornis als bij PTSS voorkomen. Ook de stress die patiënten met PTSS ervaren wanneer zij worden blootgesteld aan bepaalde stimuli kan ook voorkomen bij mensen met een fobie.

De auteurs van dit artikel hebben diagnostische vragen opgesteld die kunnen helpen bij het maken van onderscheid tussen PTSS en andere psychische stoornissen. Zij vinden dat elke onderzoeker en clinicus die werkt met patiënten met PTSS deze diagnostische vragen moeten beantwoorden, omdat er geen andere, valide criteria zijn om PTSS te onderscheiden van andere psychische stoornissen.

De diagnostische richtlijnen of diagnostische vragen

1. Hoe maken professionals in de geestelijke gezondheidszorg onderscheid tussen symptomen die horen bij agorafobie (de angst om vertrouwde omgevingen te verlaten) en de hypervigilantie symptomen die horen bij PTSS?

Volgens de auteurs van dit artikel is het vermijden van plaatsen en/of situaties niet per se een symptoom van zo wel agorafobie als PTSS. Zij vinden dat het beter is om te kijken naar de onderliggende redenen voor waarom iemand plekken vermijdt. Als de reden te maken heeft met een bepaald trauma, dan wordt dit gezien als symptoom van PTSS. Wanneer de reden niet te maken heeft met een opgelopen trauma, dan kan het vermijden van bepaalde plekken en situaties gezien worden als een symptoom van agorafobie.

Volgens de auteurs van dit artikel gaat het niet om dat er situaties of plaatsen zijn waarin individuen zich onveilig voelen.

2. Zijn de symptomen die bij specifieke fobieën horen eigenlijk symptomen van PTSS?

Bij PTSS kan er sprake zijn van dezelfde irrationele angst voor objecten of situaties die ook voorkomen bij fobieën. Zo kunnen mensen met PTSS ook heel erg bepaalde objecten of situaties vermijden die hen doet denken aan hun traumatische gebeurtenis. Ook is het bij deze klachten belangrijk dat de onderliggende redenen voor de extreme, irrationele angsten en vermijdingen bepaald worden. Op basis van deze redenen worden de klachten toebedeeld aan een fobie of aan PTSS. Zo stellen de auteurs dat er sprake is van een fobie wanneer er geen sprake is van een traumatische gebeurtenis in het verleden.

3. Wanneer zijn hallucinaties symptomen van PTSS (flashbacks) en wanneer van een niet-psychotische bijna doodervaring of een psychotische stoornis?

Ook hier geldt: wanneer flashbacks of hallucinaties te maken hebben met een trauma, worden deze symptomen toebedeeld aan PTSS dan aan een psychotische stoornis. Ook bij flashbacks/hallucinaties tijdens een bijna-doodervaring worden niet gezien als psychotische symptomen of als symptomen van PTSS.

4. Hoe kunnen professionals in de geestelijke gezondheidszorg een verschil maken tussen symptomen van PTSS en depressie?

Bij het differentiëren tussen symptomen van depressie die ook voorkomen bij PTSS is het belangrijk wanneer de symptomen zijn begonnen. Als de symptomen vlak na het trauma of vlak na aankomst in het thuisland zijn begonnen, worden de symptomen toegekend aan PTSS. Het kan echter ook zo zijn dat de symptomen veel later dan de traumatische gebeurtenis tot uiting komen. Als dit het geval is wordt er gekeken naar of de symptomen er ook zijn wanneer er geen sprake is van een negatief affect of middelenmisbruik. Indien dit het geval is, dan worden de symptomen tot PTSS gerekend en niet tot depressie. De auteurs van dit artikel vonden het in hun studie wel heel lastig om insomnia toe te rekenen aan depressie of aan PTSS. En ten slotte, schuld dat werd geassocieerd met een trauma (bijvoorbeeld een kind vermoorden) werd toegerekend tot PTSS en overmatige schuldgevoelens tot depressie.

5. Wanneer zijn de symptomen van persoonlijkheidsstoornissen eigenlijk symptomen van chronische PTSS?

Ook bij het vaststellen van of symptomen horen bij een persoonlijkheidsstoornis of horen bij PTSS, is de reden voor het gedrag heel belangrijk. Wanneer een veteraan bijvoorbeeld moeite ervaart met het openstellen in intieme relaties en dit komt door dat hij of zij anderen niet vertrouwt, hoort dit bij PTSS. Wanneer hij of zij bang is om voor schut gezet te worden, hoort dit bij een persoonlijkheidsstoornis. Een ander voorbeeld is: wanneer iemand geen nieuwe activiteiten wil proberen omdat hij of zij geen behoefte voelt of de behoefte voelt om zich te isoleren zou eerder tot depressie of PTSS toegekend worden dan wanneer de reden is dat hij of zij bang is om te falen en uitgelachen te worden.