Staat/Vermaat (HR 02-02-1990, NJ 1991/292)

Feiten

Deze zaak gaat over het al dan niet doorbreken van de causaliteit. I.c. was ambtenaar Van Ruijven betrokken geweest bij een verkeersongeval. Het ongeval was te wijten aan de schuld van Vermaat. Hierdoor raakte Van Ruijven volledig arbeidsongeschikt. De Staat hanteerde jegens Vermaat sinds 1985 een regresactie voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen die vanaf 1979 aan Van Ruijven waren toegekend.

Enkele jaren later kreeg Van Ruijven een hartinfarct maar er werd vastgesteld dat dit niet te maken had met het letsel dat hij had opgelopen tijdens het verkeersongeluk. Als hij het verkeersongeval niet zou hebben gehad, dan was hij als gevolg van dit infarct ook definitief arbeidsongeschikt geworden. Vermaat meende daarom vanaf 1983 niet langer tot vergoeding gehouden te zijn, nu Van Ruijven in dat jaar het hartinfarct had gekregen die hem vanaf dat moment ook arbeidsongeschikt zou hebben gemaakt.

Sinds het hartinfarct werd de arbeidsvermogensschade gelijktijdig zowel door het ongeval als door het infarct veroorzaakt. Doorbreekt dit het causale verband?

Hoge Raad

De Hoge Raad stelt: (…) dat wanneer bij zulk een voortdurende inkomensschade blijkt dat de gelaedeerde, ook indien het ongeval niet had plaatsgevonden, op enigerlei tijdstip geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zou zijn geworden ten gevolge van een omstandigheid die voor zijn risico komt — zoals het geval kan zijn bij een door de gelaedeerde opgelopen ziekte, wanneer die geen verband houdt met het door het ongeval veroorzaakte letsel — er geen reden is om de inkomensschade vanaf het tijdstip dat de voor eigen risico komende arbeidsongeschiktheid zou zijn ingetreden, nog toe te rekenen aan degeen die voor het ongeval aansprakelijk is. In geval van voor eigen risico komende gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid geldt hetzelfde voor het deel van de inkomensschade dat van die gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid het gevolg zou zijn. (…) De verplichting tot vergoeding van door een ongeval veroorzaakte schade gaat niet zover dat degeen die voor die schade aansprakelijk is, de gelaedeerde ook moet behoeden voor schade die zonder dat ongeval voor diens eigen risico zou komen.

De Hoge Raad formuleert dus de regel dat de verplichting tot vergoeding van door een ongeval veroorzaakte schade niet zover gaat dat degene die voor de schade aansprakelijk is, de gelaedeerde ook moet behoeden voor schade die zonder dat ongeval voor diens eigen risico zou komen. In een geval van gelijktijdig werkende oorzaken (ongeval en infarct), waarbij één van de oorzaken is gelegen in de risicosfeer van de benadeelde, zal de benadeelde zijn eigen schade moeten dragen. Vanaf het moment dat Van Ruijven ook zonder het ongeval arbeidsongeschikt zou zijn geworden vanwege zijn hartinfarct, is zijn feitelijke inkomenssituatie na het verkeersongeval gelijk aan de hypothetische inkomenssituatie zonder verkeersongeval. Dat wil zeggen dat hij vanaf dat moment geen schade meer lijdt door het verkeersongeval. Dit heeft dan invloed op de schadeberekening. Met andere woorden, de externe oorzaak (hartinfarct) doorbrak het causale verband.

Kern

Het beginsel is dat ieder zijn eigen schade draagt en iemand niet voor meer schade aansprakelijk kan worden gehouden dan hij heeft veroorzaakt. De HR stelt i.c. dat de verplichting tot vergoeding van door een ongeval veroorzaakte schade niet zover gaat dat de aansprakelijke de gelaedeerde ook moet behoeden voor schade die zonder dat ongeval voor diens eigen risico zou komen. Bijvoorbeeld de schade als gevolg van een later opgelopen ziekte die niet in verband staat met het letsel dat door het ongeval is veroorzaakt.