HR 4 februari 1916, NJ 1916, 450 (HIJSM/Morré)

Wat waren de feiten?

J.F. Morré was door een spoortrein van HIJSM geraakt, belande met zijn arm onder de wielen van de trein en raakte daardoor zodanig verwond dat zijn linkerarm moest worden afgezet. Dit gebeurde toen hij overstak over een stuk van het spoor waarlangs geen afsluitingen waren in Amsterdam door een trein die aan het rangeren was, dus een kleine afstand maakte op lage snelheid zonder passagiers. 

Wat was het oordeel van de rechtbank?

Volgens de rechtbank kon de schuld van het personeel van HIJSM niet worden bewezen en daarom werd Morré niet ontvankelijk verklaard in zijn vordering. Hierop ging Morré in hoger beroep. 

Wat was het oordeel van het Hof?

Het Hof had gesteld dat Morré zelf had verzuimd in het controleren of hij kon oversteken of niet, en dat hij daardoor eigen schuld in zijn ongeluk had gehad. Maar dat het personeel van HIJSM tevens schuld gehad konden hebben in het ongeluk, welke schuld dus wel minder groot werd door de eigen schuld van Morré. HIJSM was daarom verplicht tot het betalen van de helft van de vastgestelde schade aan Morré. De andere helft kwam voor zijn eigen rekening. Hierop ging HIJSM in cassatie met het argument dat de aanwezigheid van haar schuld niet door het Hof is behandeld en dat door de afwezigheid van schuld de vordering geheel zou moeten worden afgewezen. 

Wat was de conclusie van de PG?

Procureur-generaal Noyon bracht in zijn advies naar voren dat het personeel van HIJSM aan het rangeren was op een weg die niet was afgesloten en dat dit heeft geleid tot de schade. Om te weten of er sprake was van schuld bij het personeel, moet worden vastgesteld of zij ervan uit mocht gaan dat overstekende voetgangers zouden kijken of het veilig was om over te steken of niet. Volgens Noyon had het Hof de plicht van overstekende voetgangers moeten afwegen tegen die van het treinpersoneel, en dan de schuld bij de een of de ander moeten leggen. De motivering om de schuld maar op te delen tussen beide, is volgens hem niet voldoende gemotiveerd en onterecht. 

Ook zou volgens Noyon de schuld van het treinpersoneel niet bewezen zijn door de simpele stelling 'dat de aanrijding veroorzaakt kan zijn door schuld van het personeel'. Het Hof heeft alleen op basis hiervan een deel van de schuld aan het personeel toegekend, maar dit had dus geen rechtsgrond want het was alleen maar de mogelijkheid van schuld en had nog moeten worden onderzocht. 

De conclusie strekte tot vernietiging van het door het Hof gewezen arrest en een terugverwijzing zodat de zaak opnieuw kon worden bekeken en de feiten beter konden worden onderzocht. 

Wat was het oordeel van de Hoge Raad?

De Hoge Raad stelde dat in het geval van (vermoedelijke) schuld bij meerdere partijen, de schade in meerdere delen kon worden toegekend volgens art. 1401 Oud BW. Het Hof heeft hierin geen fout gemaakt. 

En de Hoge Raad oordeelde over het verweer dat de schuld van het personeel HIJSM niet voldoende onderzocht en onderbouwd was dat dit niet klopte. Er was dus genoeg reden om de schuld aan te nemen omdat het hier niet ging om de volledige schuld. 

Het beroep werd verworpen.

Wat is het belang van dit arrest?

Het belang van dit arrest is dat de grens wordt bepaald tussen de verantwoordelijkheid of schuld van de schadeveroorzaker en die van de benadeelde. Het gaat om de toepassing van het leerstuk eigen schuld. Hiervoor werd bij eigen schuld een vordering gewoonlijk afgewezen, en bij het niet kunnen bewijzen ervan werd hij geheel toegekend. Met dit arrest werd het idee van schadedeling geïntroduceerd.