Laval un Partneri (HvJ 18-12-2007, Zaak C-341/05)

Casus

In deze zaak betrof het de bouw van een school in Vaxholm (Zweden) door een bedrijf uit Letland; Laval un Partneri. Laval rekruteerde haar eigen werknemers in Letland, die tijdelijk ter beschikking werden gesteld voor de bouw van de school. De werknemers werden volgens een Letse cao betaald. Laval weigerde een cao met de Zweedse bond af te sluiten of tot een bestaande Zweedse cao toe te treden. Ook weigerde de onderneming de in Zweden gangbare lonen te betalen. Toen de onderhandelingen tot niets hadden geleid, zetten de Zweedse bonden Laval onder druk door middel van een blokkade van de bouwplaats. Het een en ander resulteerde in een faillissement voor de Letse bouwonderneming.

Het Europese Hof van Justitie moest hierna uitspraak doen over o.a. de vraag of en in hoeverre collectieve actie door vakbonden is toegestaan als dit een belemmering oplevert voor het vrij verkeer van diensten. D.w.z. een afweging tussen twee belangrijken rechten.

Hof van Justitie

De centrale vraag was of vakbonden het recht op collectieve actie mogen uitoefenen wanneer dit de vrijheid van vestiging en de vrijheid van dienstverrichting belemmert of zelfs geheel onmogelijk maakt.

Het Hof oordeelde dat collectieve acties van vakbonden, bijvoorbeeld een bouwwerf blokkeren, geen gerechtvaardigd middel kunnen zijn buitenlandse bedrijven tot onderhandelingen te dwingen, waarbij de uitkomsten ongewis zijn. Wel zijn acties toegestaan als dat gaat om werkers rechten te verzekeren die al zijn vastgelegd in nationale wetten of nationale CAO's.

Het Hof concludeert in deze zaak dat de collectieve actie van de vakbond een ongerechtvaardigde beperking oplevert van het vrij verkeer van diensten. Het Hof stelt dat het recht om collectieve actie te voeren een grondrecht is, maar dat de uitoefening van dit recht beperkingen kent. Het dwingen van buitenlandse bedrijven om een CAO toe te passen die verder gaat dan de bescherming die de Detacheringsrichtlijn biedt, is een beperking van het vrij verkeer van diensten. Zo’n beperking mag alleen als het algemeen belang in het geding is, bijv. bij het voorkomen van sociale dumping. Gezien de vergaande verplichtingen die uit de betreffende bouw-CAO voortvloeien, kan zo’n collectieve actie niet worden gerechtvaardigd. Ook geeft het Hof aan dat het voor de buitenlandse dienstverlener van belang is dat toe te passen arbeidsvoorwaarden voldoende nauwkeurig en toegankelijk zijn. Verder noemt het Hof dat het niet wenselijk is dat het Zweedse stelsel geen rekening houdt met het feit dat de buitenlandse dienstverlener al in eigen land aan een cao gebonden is. Volgens het Hof is dit discriminatie.

Conclusie; het Hof komt onder meer tot het oordeel dat bij de actie van de Zweedse vakbonden om de Letse ondernemer te dwingen een cao met hen af te sluiten, sprake is van een onrechtmatige inbreuk op het vrij verkeer van diensten binnen de EU.