Wells (HvJEG 07-01-2004, Zaak C-201/02)

Wells gaat naast een tot natuurgebied geworden steengroeve wonen, maar deze wordt weer in gebruik genomen. Wells stelt dat geen milieueffectrapportage heeft plaatsgevonden, wat wordt vereist door de mer- richtlijn. Daarop vroeg Wells tot stopzetting van de activiteiten, op grond van ontbreken van een milieueffectbeoordeling. Als dit werd toegekend, zou de vergunninghouder er slechter op worden, waardoor er sprake is van een driehoekssituatie. Kan een particulier zich ten opzichte van de overheid beroepen op een richtlijn, wanneer dit leidt tot rechtspositieverslechtering van andere particulieren? Daarnaast stelt de rechter een vraag over de procesrechtelijke effecten van rechtstreeks werking.

Het Hof

Volgens het Verenigd Koninkrijk zou het recht van een particulier om zich te beroepen op een richtlijn in dit geval inhouden dat de overheid de eigenaren van de steengroeve hun rechten moet ontnemen. Het rechtszekerheidsbeginsel verzet zich ertegen dat richtlijnen particulieren verplichtingen opleggen. Richtlijnen kunnen alleen rechten in het leven roepen. Een particulier kan zich t.a.v. een lidstaat niet op een richtlijn beroepen wanneer het gaat om een verplichting van de staat, die rechtstreeks verbonden is met de uitvoering van een andere, krachtens deze richtlijn op een derde rustende verplichting.
Negatieve gevolgen voor de rechten van derden zijn geen rechtvaardiging om een particulier het recht te ontzeggen zich t.a.v. de betrokken lidstaat te beroepen op de bepalingen van een richtlijn. In dit geval is de lidstaat verplicht ervoor te zorgen dat er een milieueffectbeoordeling komt, tot die tijd moet de mijnexploitatie worden stopgezet. Hier is geen sprake van een inverse direct effect van de bepalingen van de richtlijn ten aanzien  van de eigenaren van de steengroeve.

De periode tussen vaststelling van nieuwe voorwaarden en het verzoek van Wells om de situatie te herstellen:
Volgens het Verenigd Koninkrijk had de verzoekster tijdig moeten opkomen tegen het genomen besluit. De laatste fase voor de exploitatievergunning was nog niet afgerond, en een intrekking van deze vergunning zou niet in strijd met het beginsel van rechtszekerheid zijn. Wells kan zich in dit geval beroepen op de richtlijn.

De verplichting om het verzuim van een milieueffectbeoordeling te herstellen:
Volgens het Verenigd Koninkrijk is het niet verplicht dat de exploitatievergunning wordt ingetrokken of gewijzigd. Op basis van vaste rechtspraken zijn lidstaten verplicht op basis van het beginsel van loyale samenwerking de onwettige gevolgen van schending van het gemeenschapsrecht ongedaan te maken. Het Verenigd Koninkrijk is dus verplicht om ervoor te zorgen dat er maatregelen worden genomen, welke vaststellen of projecten aanzienlijke milieueffecten hebben. Als dat het geval is, moet een project aan een milieubeoordeling worden onderworpen. In dit geval houdt het ook in dat de exploitatievergunning moet worden ingetrokken of opgeschort, om de milieueffecten van het project te beoordelen. De schade door het verzuim van een beoordeling van milieueffecten moet worden vergoed door de lidstaat.
De bevoegde autoriteiten moeten alle algemene en bijzondere maatregelen nemen om het verzuim van de beoordeling te herstellen. De procedurevoorschriften in dit verband, horen op basis van het beginsel van procesautonomie tot de interne rechtsorde van iedere lidstaat. De nationale rechter moet bepalen of het naar nationaal recht mogelijk is de exploitatievergunning in te trekken of op te schorten, of te zorgen voor een beoordeling van milieueffecten, of om schade te vergoeden aan de particulier.