Digital Righs Ireland Ltd (HvJ 08-04-2014, Gevoegde zaken C-293/12 & C-594/12)

I.c. gaat het om de gevoegde zaken C-293/12 en C-594/12 Digital Rights Ireland en Seitlinger en betreft de geldigheid van de EU-richtlijn die de bewaarplicht regelt van klantgegevens van telecomaanbieders ten behoeve van politie- en veiligheidsdiensten (richtlijn 2006/24/EG).

De High Court of Ireland (Ierland) en het Verfassungsgerichtshof (Grondwettelijk Hof, Oostenrijk) hadden prejudiciele vragen gesteld aan het Europese Hof. In Ierland betrof het een geschil tussen Digital Rights Ireland Ltd (die tot doel heeft de burgerrechten en de mensenrechten te bevorderen en te beschermen, met name op het gebied van de moderne communicatietechnologieën) en de Ierse Staat. In Oostenrijk ging het om drie beroepen die respectievelijk waren ingesteld door de Kärtner Landesregierung, Michael Seitlinger en 11 130 verzoekers die betogen dat de Oostenrijkse wet op de telecommunicatie strijdig is met de Oostenrijkse grondwet.

De Europese richtlijn 2006/24/EG zou zorgen voor een zeer omvangrijke en bijzonder ernstige inmenging in de fundamentele rechten op eerbiediging van het privéleven en op bescherming van persoonsgegevens zonder dat deze inmenging tot het strikt noodzakelijke beperkt zou blijven.

De Dataretentie-richtlijn verplicht de lidstaten om ervoor te zorgen dat allerlei metadata (zoals telefoonverkeer) wordt verzameld in het kader van de bestrijding van zware misdrijven/terrorisme.

Hof van Justitie

Het Hof van Justitie heeft de richtlijn in zijn geheel vernietigd wegens strijd met het EU-Handvest voor de grondrechten. Volgens het Hof heeft de Uniewetgever met de vaststelling van de Dataretentierichtlijn de door het evenredigheidsbeginsel gestelde grenzen overschreden die hij in het licht van de artikelen 7, 8 en 52 lid 1 van het Handvest in acht had moeten nemen. De richtlijn is in strijd met het recht op privéleven en het recht op bescherming van persoonsgegevens, zoals beschermd door het EU-Handvest van de Grondrechten. Het Hof spreekt van een ‘zeer omvangrijke en bijzonder ernstige’ inbreuk op de fundamentele rechten die niet gerechtvaardigd kan worden.

Het verzamelen en opslaan van gegevens kan geen afbreuk doen aan de grondrechten met betrekking tot privacy en bescherming van persoonsgegevens. Data kunnen worden vergaard in het belang van de nationale veiligheid, maar hierbij moet wel het proportionaliteitsvereiste in acht worden genomen. De richtlijn voldoet hier niet aan omdat het verzamelen onvoldoende is ingeperkt om te garanderen dat de inmenging daadwerkelijk beperkt blijft tot het strikt noodzakelijke. Zo worden data bijvoorbeeld zonder enige onderscheid verzameld etc.

Kern

Het Hof van Justitie verklaart de richtlijn betreffende gegevensbewaring ongeldig. Door deze uitspraak heeft de richtlijn nooit rechtsgeldig bestaan.