Zelf voorziend opleggen van een last (ABRvS 08-08-2018, ECLI:NL:RVS:2018:2658)

Feiten

De omwonende in deze zaak woont op ongeveer 100 meter van een horecagelegenheid in het centrum van Boxmeer. Hij heeft het college van burgemeester en wethouders verzocht om handhavend op te treden tegen de (geluid)overlast die hij ondervindt van de openbare feesten die in de horecagelegenheid worden gehouden. Volgens hem zijn deze feesten in strijd met het geldende bestemmingsplan "Boxmeer Centrum".

Het college heeft het handhavingsverzoek afgewezen en hierna is zijn bezwaar ongegrond verklaard. De omwonende richt zich dan tot de rechtbank. De rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard en het verzoek om handhavend op te treden toegewezen. Ook heeft de rechtbank (door zelf in de zaak te voorzien) de betrokken horecagelegenheid onder oplegging van een dwangsom van € 5.000 per overtreding met een maximum van € 50.000 gelast de overtreding van het bestemmingsplan te beëindigen.

In hoger beroep voeren het college en de horecagelegenheid aan dat de rechtbank niet zelf in de zaak had mogen voorzien door een last onder dwangsom op te leggen. Hiermee heeft de rechtbank namelijk de bestuurlijke afwegingsruimte bij de beslissing over toepassing van bestuurlijke handhavingsmiddelen miskend. Het college kan zo ook niet afzien van handhavend optreden als er bijzondere omstandigheden zijn, bijvoorbeeld het bestaan van concreet zicht op legalisering.

Kan de rechtbank zelf in de zaak voorzien door een last onder dwangsom op te leggen aan een overtreder als het college, volgens de rechtbank, ten onrechte niet overgaat tot handhaving?

ABRvS

De Afdeling overweegt dat de bestuursrechter als regel niet krachtens artikel 8:72 lid 3 Awb behoort over te gaan tot het opleggen van een last onder dwangsom of een last onder bestuursdwang. Het principe is dat de uitoefening van een handhavingsbevoegdheid bij het bestuursorgaan berust. I.c. is er geen reden om een uitzondering te maken op dit uitgangspunt. In beginsel moet van de bevoegdheid handhavend op te treden gebruik worden gemaakt. Dit laat echter onverlet dat alle relevante belangen die door het te nemen besluit worden geraakt, moeten worden afgewogen. In dit geval omvat deze afweging onder meer de vraag of handhavend zal worden opgetreden door middel van een last onder bestuursdwang of een last onder dwangsom, de omschrijving van de last, de lengte van de begunstigingstermijn, de hoogte van de dwangsom en het bedrag dat maximaal kan worden verbeurd. Deze afweging behoort primair tot de taak van het college en niet tot die van de rechtbank. Het beroep van het college en de betrokken horecagelegenheid is daarom gegrond. De uitspraak van de rechtbank moet worden vernietigd.

Kern

Als het bevoegd gezag weigert te handhaven dan kan de verzoeker dit voorleggen aan de bestuursrechter. De bestuursrechter moet in principe niet zelf een last onder dwangsom (of bestuursdwang) opleggen want de uitoefening van de handhavingsbevoegdheid rust bij het bestuursorgaan. Het bevoegde gezag moet de beoordeling maken op grond van alle relevante belangen (hoe handhavend moet worden opgetreden, wat de omschrijving is van de last, de lengte van de begunstigingstermijn, de hoogte van de dwangsom etc.). Dat de rechtbank i.c. zelf in de zaak had voorzien en het handhavingsverzoek had toegewezen door een last onder dwangsom op te leggen, was daarom niet juist. Kortom, er bestaat geen ruimte voor rechtbank om een last onder dwangsom op te leggen.