NBM/Securicor (HR 18-11-1994, NJ 1995, 170)

Kern

Een moedermaatschappij wekt gerechtvaardigd vertrouwen bij wederpartij van dochtermaatschappij dat crediteuren van de dochter goed behandeld zullen worden. Afgaande op deze geruststellende verklaringen gaat wederpartij in zee met dochter. Het is onrechtmatig van de moeder om door de mededelingen het vertrouwen te wekken én dit vertrouwen vervolgens te beschamen.

Casus

Het beveiligingsbedrijf Securicor krijgt op 23 november 1989 opdracht van Van Luijk Moerdijk BV om het bedrijfspand van Van Luijk te beveiligen. Het bedrijfspand was even daarvoor door brandstichting ernstig beschadigd en Van Luijk werd daardoor in haar bestaan bedreigd. De moedermaatschappij Nederlandse Benzol Maatschappij B.V. (NBM), die op dat moment enig aandeelhoudster en bestuurder van Van Luijk Moerdijk BV was, had op 22 november 1989 besloten dat de activiteiten van Van Luijk definitief beëindigd zouden worden. Bij de eerdere besprekingen die tot het latere contract leidden, is een zekere Kikkert aanwezig, die zich tegenover de vertegenwoordigers van Securicor presenteert met zijn visitekaartje als ‘Manager Operations’ van NBM. Tijdens die bespreking zegt Kikkert een aantal dingen die bij Securicor het idee doen postvatten dat Van Luijk Moerdijk BV in staat was om haar verplichtingen na te komen of daartoe in staat zou worden gesteld door NBM en dat, zodra dat niet meer het geval zou zijn, NBM dit tijdig aan Securicor zou mededelen. Het komt ook vast te staan dat Kikkert heeft gezegd dat Van Luijk haar activiteiten ging beëindigen en dat haar crediteuren behoorlijk zouden worden behandeld. Het schriftelijk contract tussen Securicor en Van Luijk vermeldt Kikkert als contactpersoon van Van Luijk. Van Luijk gaat failliet en daardoor blijft een van de facturen onbetaald. Als vervolgens Van Luijk geen verhaal biedt voor de facturen die Securicor aan Van Luijk zendt voor uitgevoerde beveiligingsdiensten, wendt Securicor zich tot NBM. Het was immers Kikkert die als vertegenwoordiger van NBM geruststellende mededelingen had gedaan. Als NBM weigert te betalen, vordert Securicor in rechte betaling. Securicor stelt dat zij de verklaringen die in de bespreking werden afgelegd door onder andere Kikkert heeft opgevat en mogen opvatten als afkomstig van NBM, en dat zij, gelet op de vennootschappelijke relatie tussen NBM en Van Luijk, die verklaringen aldus heeft opgevat en mocht opvatten dat zij er op mocht vertrouwen dat Van Luijk in staat was te betalen of door NBM in staat zou worden gesteld danwel dat NBM tijdig waarschuwen. Door noch het een, noch het ander te doen, heeft NBM onrechtmatig gehandeld, aldus Securicor. Door die onrechtmatige daad lijdt Securicor schade, namelijk het bedrag van de factuur.

Uitspraak

Rechtbank, Hof en Hoge Raad stellen Securicor in het gelijk. Het Hof oordeelt kort gezegd dat de uitlatingen van Kikkert aan NBM toegerekend kunnen worden en dat NBM onrechtmatig heeft gehandeld door tegenover Securicor het vertrouwen te wekken dat NBM voor betaling zou zorgen én dit vertrouwen vervolgens te beschamen. Het Hof laat dus in het midden of als mogelijke grondslag voor aansprakelijkheid ook kan dienen de omstandigheid dat NBM tijdig kenbaar zou maken als Van Luijk niet langer ‘goed voor haar geld’ was. De cassatiemiddelen die NBM formuleert, worden door de Hoge Raad verworpen. Zo betoogt NBM dat het faillissement van Van Luijk ook voor NBM onverwacht was gekomen en dat het Hof zich dus had moeten afvragen of NBM wel onrechtmatig handelde door vertrouwen te wekken bij Securicor.
De Hoge Raad oordeelde daarover dat het betoog doel miste, omdat het eraan voorbijziet dat het in de gedachtegang van het Hof niet van belang was of de diensten van Securicor uit eigen middelen van Van Luijk zouden kunnen worden vergoed, noch of NBM al dan niet goede redenen had om aan te nemen dat Van Luijk tot betaling in staat zou zijn. Het Hof heeft niet geoordeeld dat NBM onrechtmatig heeft gehandeld door een door NBM zelf (in redelijkheid) gekoesterd vertrouwen omtrent de financiële positie van Van Luijk op Securicor over te brengen, maar oordeelde dat NBM onrechtmatig heeft gehandeld door het omschreven vertrouwen te wekken dat voor betaling zou worden gezorgd en dit vertrouwen vervolgens te beschamen.

Het arrest is zeer bijzonder, maar het illustreert wel dat de leerstukken van gerechtvaardigd vertrouwen zoals neergelegd in art. 3:35 BW en die van vertrouwensbescherming zoals in art. 6:162 BW te vinden is, sterk in elkaar overlopen.