Delfland/De Stoeterij (HR 21-12-001, AA 2002)

Relevant artikel

Art. 6:171 BW

Rechtsregel

Aansprakelijkheid voor onrechtmatig handelen van een niet ondergeschikte opdrachtnemer bestaat alleen indien het gaat om werkzaamheden die een opdrachtgever ter uitoefening van zijn bedrijf door die opdrachtnemer doet verrichten. Aansprakelijkheid kan niet worden aangenomen indien de benadeelde de dader en het bedrijf van diens opdrachtgever niet als een zekere eenheid kan beschouwen. De schade behoort dan niet tot de risicosfeer van de opdrachtgever. Artikel 6:171 BW moet aldus restrictief worden opgevat.         

De in artikel 6:171 BW voorkomende woorden ‘werkzaamheden ter uitoefening van diens bedrijf’ houden een belangrijke beperking in. Alleen het geval van degene die aan de bedrijfsuitoefening zelf van de opdrachtgever deelneemt, valt eronder. Het artikel berust op de gedachte dat de eenheid die een onderneming naar buiten vormt, behoort mee te brengen dat een buitenstaander die schade lijdt en voor wie niet is te onderkennen of deze schade is te wijten aan een fout van een ondergeschikte of van een ander die ter uitoefening van het desbetreffende bedrijf werkzaamheden verricht, zich aan deze onderneming kan houden. Deze situatie kan zich met name voordoen, omdat de ondernemer werkzaamheden ter uitoefening van zijn bedrijf, zonder dat dit naar buiten kenbaar is, aan niet-ondergeschikte opdrachtnemers kan overlaten.       

N.B. Dit arrest betreft in zekere zin de voorganger van Koeman c.s./Sijm Agro.

Noot

Voor de toepassing van art. 6:171 BW is van belang of de opdrachtnemer werkzaamheden verrichtte ter uitoefening van het bedrijf van de opdrachtgever. Hiermee hanteert de HR een restrictieve uitleg van dit artikel, waarbij de annotator zijn vraagtekens plaatst, evenals bij de consequenties hiervan.

De restrictiviteit ligt besloten in het vereiste dat werkgever en werknemer als een zekere eenheid te beschouwen moeten zijn. Volgens de annotator is hierbij vooral van belang dat hiermee een te vérstrekkende aansprakelijkheid met nadelige en onnodige gevolgen in de toekomst wordt voorkomen. De HR baseert zich hierbij met name op de wetgeschiedenis, terwijl hiervoor volgens de auteur geen reden toe is. Hiertoe beschrijft hij uitgebreid de parlementaire geschiedenis, waaruit zijns inziens een minder eenduidig beeld naar voren komt dan het beeld dat door de HR geschetst wordt. Dit standpunt onderbouwt de auteur verder met een vergelijking met art. 6:170 BW en art. 6:76 BW.

Naast die bij de onderbouwing, plaatst de annotator ook inhoudelijke vraagtekens. Zo stelt hij dat het bereik van art. 6:171 BW niet duidelijk is, wordt teveel belang toegekend aan de uiterlijke kenmerken (eenheid of niet) en ten slotte geeft het arrest een prikkel aan opdrachtgevers om van opdrachtnemers te vragen onderscheidende kleding te dragen, waardoor niet van een eenheid gesproken kan worden.

De annotator pleit voor een ruimere uitleg, waarbij meer aansluiting gezocht wordt bij de wettekst en andere rationes van art. 6:171 BW. Er moet hierbij uitgegaan worden van de gedachte dat benadeelden niet de dupe mogen zijn van een uitbesteding van werkzaamheden.