Preussen Elektra (HvJ 15-12-2015, C-379/98)

Casus

PreussenElektra exploiteert in Duitsland meerdere elektriciteitscentrales en een hoogspanningsdistributienet. PreussenElektra levert elektriciteit aan elektriciteitsbedrijven en industriële ondernemingen. Schleswag is een regionaal elektriciteitsbedrijf, dat de elektriciteit voor haar klanten in de deelstaat Schleswig-Holstein nagenoeg uitsluitend van PreussenElektra afneemt. PreussenElektra bezit 65,3 % van de aandelen van Schleswag. De overige 34,7 % zijn in handen van verschillende gemeentelijke overheden van de deelstaat Schleswig-Holstein.

Op grond van het Stromeinspeisungsgesetz is Schleswag verplicht de elektriciteit af te nemen die in haar distributiegebied is geproduceerd uit hernieuwbare energiebronnen, waaronder windkracht. Krachtens deze Duitse wet worden elektriciteitsbedrijven verplicht tot afname van elektriciteit tegen minimumprijzen en daaruit voortvloeiende lasten worden verdeeld tussen deze bedrijven en exploitanten van toeleverende netten.

PreussenElektra vordert van Schleswag terugbetaling van een bedrag van 500 000 DEM, voor het gedeelte van het bedrag dat zij aan Schleswag had betaald ter compensatie van de door de afname door Schleswag van elektriciteit uit windkracht veroorzaakte extra kosten. De Duitse rechter (Landgericht) stelt vast, dat de wijzigingen van het Stromeinspeisungsgesetz bij wet van 1998 niet overeenkomstig artikel 93 lid 3, van het Verdrag, ter kennis van de Commissie werden gebracht. De rechter vraagt zich ook af of deze wet een steunmaatregel in de zin van artikel 92 van het Verdrag is. Het Landgericht oordeelt dat de verplichting in Duitsland geproduceerde elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen af te nemen, tegen voorwaarden die niet op een vrije markt zouden kunnen worden verkregen, de vraag naar in andere lidstaten geproduceerde elektriciteit kan verminderen, zodat niet kan worden uitgesloten dat deze verplichting een bij artikel 30 van het Verdrag verboden beperking van het handelsverkeer vormt. Het Landgericht heeft toen gesteld dat uitleg van de artikelen 30, 92 en 93 van het Verdrag noodzakelijk is om in het geschil een uitspraak te doen, en heeft het Hof daarom een prejudiciële beslissing verzocht.

Hof van Justitie

Inzake de bevoegdheid stelt het Hof dat het geen uitspraak doet over vraagstukken van hypothetische aard. Bovendien is een prejudiciële vraag niet-ontvankelijk als het Hof niet beschikt over de gegevens, feitelijk en rechtens, die voor hem noodzakelijk zijn om een nuttig antwoord te geven op de vraag.

Betreffende de steunmaatregelen van de staten geeft het Hof aan dat alleen de voordelen die rechtstreeks of zijdelings met staatsmiddelen zijn bekostigd, steunmaatregelen in de zin van artikel 92 lid 1 van het Verdrag (artikel 87, lid 1, EG) zijn. Het in deze bepaling gemaakte onderscheid tussen „steunmaatregelen van de staten" en steunmaatregelen „in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd" betekent immers niet dat alle door een staat verleende voordelen steunmaatregelen zijn, ongeacht of zij al dan niet met staatsmiddelen worden gefinancierd, doch wil alleen zeggen dat het begrip zowel ziet op de voordelen die rechtstreeks door de staat worden toegekend, als op die welke worden toegekend door een van overheidswege ingesteld of aangewezen publiek- of privaatrechtelijk lichaam.

Het Hof oordeelt dat de regeling van een lidstaat waarbij particuliere elektriciteitsbedrijven verplicht worden om in hun distributiegebied uit hernieuwbare energiebronnen geproduceerde elektriciteit af te nemen tegen minimumprijzen die hoger zijn dan de werkelijke economische waarde van dit soort elektriciteit, en waarbij de uit deze verplichting voortvloeiende financiële last wordt verdeeld tussen deze elektriciteitsbedrijven en de toeleverende particuliere netexploitanten, geen steunmaatregel van de staat is in de zin van artikel 92, lid 1, EG-Verdrag (thans, na wijziging, artikel 87, lid 1, EG).