Chernobyl (HvJ 22-05-1990, Zaak C-70/88)

Feiten

In deze zaak gaat het om het beginsel van institutioneel evenwicht. In maart 1988 heeft het Europees Parlement een verzoekschrift ingediend op grond van art. 173 EEG-Verdrag om een nietigverklaring van de verordening van de Raad van 22 december 1987 tot vaststelling van maximaal toelaatbare niveaus van radioactieve besmetting van levensmiddelen en diervoeders ten gevolge van een nucleair ongeval of ander stralingsgevaar. In deze verordening wordt de procedure omschreven voor het bepalen van de maximaal toelaatbare niveaus van radioactieve besmetting. Levensmiddelen en diervoeders die de niveaus overschrijden mogen niet op de markt worden gebracht.

Tijdens de procedure tot vaststelling van de bestreden verordening was het Europees Parlement door de Raad geraadpleegd. Het Europees Parlement liet toen weten dat het niet akkoord ging met de door de Commissie gekozen rechtsgrondslag. Het EP verzocht de Commissie een nieuw voorstel voor te leggen, gebaseerd op artikel 100 A EEG-Verdrag. Omdat de Commissie aan dit verzoek geen gevolg gaf, stelde de Raad verordening nr . 3954/87 vast op basis van artikel 31 EGA-Verdrag. Daarop heeft het Parlement het beroep tot nietigverklaring van deze verordening ingesteld .

Het Hof moet dan oordelen of het Parlement een nietigheidsberoep kan instellen op grond van artikel 173 EEG-Verdrag (thans art. 230 EG-verdrag)? Er zou een juridische lacune bestaan, die het Hof zou moeten aanvullen door het Europees Parlement de bevoegdheid toe te kennen om een beperkt beroep tot nietigverklaring in te stellen voor zover dit noodzakelijk is om zijn eigen voorrecht (prerogatieven) te beschermen.

Hof van Justitie

Het Hof heeft tot taak het toezien op de eerbiediging en handhaving van het institutionele evenwicht. Het Parlement heeft niet het recht om een beroep tot nietigverklaring in te stellen krachtens artikel 173 EEG-Verdrag of artikel 146 EGA-Verdrag. Het EP is namelijk niet vermeld onder de instellingen die, evenals de Lidstaten, een beroep tot nietigverklaring kunnen instellen tegen iedere handeling van een andere instelling. Hierdoor zou het Parlement in zijn prerogatieven kunnen worden aangetast zonder dat het mogelijkheden van beroep in rechte tot zijn beschikking heeft.

Consequentie is dat een beroep dat het Parlement bij het Hof instelt tegen een handeling van de Raad of de Commissie, ontvankelijk is. Mits dit beroep slechts strekt tot eerbiediging van zijn prerogatieven en slechts berust op middelen die aan een schending van deze prerogatieven zijn ontleend.

Volgens het Hof zijn er 2 eisen die uit het beginsel van institutioneel evenwicht voortkomen:

1. dat iedere instelling de hem toegekende bevoegdheden uitoefent met inachtneming van de bevoegdheden van de andere instellingen, en

2. dat een ontwrichting van dit evenwicht in rechte moet kunnen worden bestraft.

Kern

Op grond van het oude artikel 173 EG-Verdrag (thans art. 230 EG-verdrag) kan het Europese Parlement geen beroep tot nietigverklaring van de handelingen van de Raad of de Commissie instellen. I.c. verleent het Hof dit recht aan het EP om zo het institutionele evenwicht te verzekeren. Het beginsel van institutioneel evenwicht eist dus dat het Parlement vernietigingsberoep ex art. 230 EG kan instellen om zodoende de eigen prerogatieven te kunnen beschermen.