Bidar (HvJ 15-03-2005, Zaak C-209/03)

Bidar is Frans onderdaan. Hij is in augustus 1998 het Verenigd Koninkrijk binnengekomen. Daar heeft hij middelbaar onderwijs gevolgd, terwijl hij bij zijn grootmoeder woonde, van wie hij afhankelijk was. Hij heeft nooit een beroep op de sociale bijstand gedaan.

In september 2001 is Bidar economie gaan studeren in Londen. Bidar ontvangt steun uit hoofde van zijn collegegeld. Zijn verzoek om financiële steun in de vorm van een studielening ter dekking van zijn kosten voor levensonderhoud, is geweigerd, met als motivatie hij niet in het Verenigd Koninkrijk gevestigd was. Bidar gaat hiertegen in beroep op grond van artikel 18 juncto 12 EG en voert aan dat de toekenning van een studielening niet mag worden afhankelijk gesteld van de voorwaarde dat de onderdaan in het Verenigd Koninkrijk is gevestigd. Dit zou in strijd zijn met een verbod op discriminatie uit artikel 12 EG.

De verwijzende rechter merkt op dat de staat hoge kosten krijgt indien studieleningen aan onderdanen van de EU die in Engeland en Wales studeren, maar er niet gevestigd zijn, wordt verstrekt.

Volgens de verwijzende rechter valt Bidar niet onder de bepaling van verordening nr. 1612/68 en kan hij geen recht op een studielening ontlenen aan richtlijn 93/96.

De verwijzende rechter stelt drie prejudiciële vragen:

1. Valt steun ter dekking van de kosten van levensonderhoud die aan studenten die hoger onderwijs volgen wordt toegekend in de vorm van een gesubsidieerde lening of als beurs, buiten de werkingssfeer van het Verdrag, m.n artikel 12, eerste alinea, EG?

2. Aan de hand van welke criteria moet de nationale rechter bepalen of de voorwaarden voor toekenning van steun ter dekking van de kosten van levensonderhoud van studenten gebaseerd zijn op objectieve overwegingen die losstaan van nationaliteit?

3. Indien de eerste vraag ontkennend word beantwoord, moet de werking van dit arrest dan in tijd worden beperkt?

Hof

1. Nee; Het burgerschap van de Unie dient de primaire status van de onderdanen van de lidstaten te zijn en verleent degenen onder hen die zich in dezelfde situatie bevinden, ongeacht hun nationaliteit en onverminderd uitdrukkelijke uitzonderingen, aanspraak op dezelfde behandeling rechtens.

De situatie van een burger van de Unie die legaal in een andere lidstaat verblijft, valt onder de werkingssfeer van het Verdrag in de zin van artikel 12, eerste alinea, EG voor de verkrijging van steun die aan studenten in de vorm van een gesubsidieerde lening of als beurs wordt toegekend ter dekking van hun kosten van levensonderhoud.

2. Het beginsel van gelijke behandeling verbiedt niet alleen openlijke discriminatie op grond van nationaliteit, maar ook alle vormen van verkapte discriminatie;

Een verschil in behandeling kan enkel gerechtvaardigd zijn indien het gebaseerd is op objectieve overwegingen die losstaan van de nationaliteit van de betrokken personen en evenredig zijn aan de door het nationale recht nagestreefde legitieme doelstelling;

3. Nee, een uitgelegde bepaling kan en moet worden toegepast op rechtsbetrekkingen die zijn ontstaan en tot stand gekomen vóór het arrest waarbij op het verzoek om uitlegging is beslist, indien voor het overige is voldaan aan de voorwaarden waaronder een geschil over de toepassing van die bepaling voor de bevoegde rechter kan worden gebracht.